Ақпараттық-есепке алу орталығы (АЕО) Қазақстанда астық қолхаттарын пайдалану туралы айтып берді, сондай-ақ аграрлық қолхаттарды енгізу арқылы осы құралды кеңейтуді ұсынды. Техникалық АЕО оларды қолдануға дайын, бірақ аграрлық қолхаттар кеңінен пайдаланылу үшін саяси ерік-жігер талап етіледі. Бұл туралы Ереванда өткен Еуразиялық экономикалық форумда "АЕО" АҚ Бағалы қағаздар бөлімінің басшысы Манас Байтореев мәлімдеді.
АЕО баспасөз орталығында ҚР-дағы астық қолхаттары 2016 жылдан бері қолданылып келе жатқандығы туралы хабарланды. Жыл сайын 66 млн тоннадан астам астыққа астық қолхаттарымен 200 мыңға жуық операция немесе шамамен $8 млрд жүргізіледі. Бұл ретте күн сайын орта есеппен 500-ден астам астық операциясы тіркеледі.
"Жүйенің прогрессивті ерекшеліктерінің бірі - blockchain технологиясы, оны қолдану заңнамада бекітілген. Блокчейн механизмі астық қолхаттарымен операциялар жүргізу кезінде жазбалардың өзгермейтіндігін қамтамасыз етеді. Яғни, жүйе астық қолхаттарын қолдан жасау немесе астықпен қандай да бір операциялар жасау мүмкіндігін жоққа шығарады. Осылайша, астық қолхаттары таратылған тізілім технологиясын пайдалана отырып тауар ретінде астықпен қамтамасыз етілген толыққанды цифрлық активке айналды", - деді Манас Байтореев.
Қазақстанда электрондық астық қолхаттары және оларды ұстаушылар бойынша бірыңғай деректер базасы құрылды, астықты есепке алу автоматтандырылды және НҚП үшін есептілік оңтайландырылды, астық қолхаттарымен электрондық сауда іске қосылды. Жүйе астық үшін төлемге кепілдік береді және "төлемге қарсы жеткізу" опциясының арқасында астық қолхатын сатып алу-сату кезінде тараптардың міндеттемелерін орындамау қаупін азайтады. Астық иелерінің мүдделерін қорғау үшін астық иесі мен астық қабылдау кәсіпорнына астық қолхатын шығару кезінде астықтың сандық-сапалық көрсеткіштерін бірлесіп келісуге және "онлайн" қол қоюға мүмкіндік беретін функционал енгізілді.
Манас Байтореевтің айтуынша, аграрлық қолхаттарды пайдалану неғұрлым қуатты экономикалық тиімділікке қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл жағдайда астықтан басқа, басқа ауылшаруашылық өнімдері бағалы қағазды қамтамасыз ете алады. Алайда, спикер түсіндіргендей, техникалық дайындығына қарамастан, аграрлық қолхаттарды енгізу мәселесі әлі күнге дейін бюрократиялық аппараттың сөрелерінде шаң басып келеді және "жоғарыдан саяси ерік-жігерді" талап етеді.
