Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университетінің (ҚазҰАЗУ) базасында экожүйелер мен биоәртүрлілікті қорғау жөніндегі Қазақстан-Германия институты ашылды. Ғалымдар қызметінің өрісінде, оның ішінде отаны Іле және Жоңғар Алатауы таулары болып табылатын Сиверс алма ағашын сақтау, сондай-ақ жеміс дақылдарының жаңа сұрыптары мен тамыр сабақтарын өсіру бойынша жұмыстар жүргізілетін болады. Бұл туралы ҚазҰАЗУ баспасөз қызметі хабарлады.
Биоәртүрлілікті сақтау университетте өткен халықаралық конференцияның тақырыбы болды. Сиверс алма ағашы сұрыптардың түптерінің бірі екендігі атап өтілді.
ҚазҰАЗУ ректоры Ахылбек Күрішбаевтың айтуынша, соңғы жылдары Университет Германияның Қоршаған ортаны қорғау Федералды қорымен бірлесіп, Қазақстан мен Қырғызстанның таулы аймақтарындағы эндемикалық алма ағаштары мен Сиверс сорттарының, ескі алма бақтарының биоәртүрлілігін сақтау бойынша ALMA жобасын іске асыруда.
"Ғалымдар Сиверс алма ағашының бірегей түрін сақтау мүмкіндіктерін егжей-тегжейлі зерттеп, оны практикалық қолдану бойынша шаралар кешенін ұсынды. Қолда бар жабайы жеміс ормандарын сақтау және адамның шаруашылық қызметі нәтижесінде жоғалған ормандарды қалпына келтіру, түрдің генетикалық тазалығын сақтау және генетикалық эрозияға қарсы күрес қажет", - деп атап өтті Ақылбек Күрішбаев.
Жобаның маңызды элементі автохтонды, яғни жергілікті сұрыптарды сақтау болып табылады, олардың кейбіреулері осы уақытқа дейін сертификатталмаған. Қазақстанда өзіндік формасы мен дәмі бойынша ерекшеленетін "Грушевка Верненская" бір ғана автохтонды сұрыпы тіркелген.
ҚазҰАЗУ ақпараты бойынша, жаңа жоба аясында ғалымдар жеміс дақылдарының ескі сұрыптарын қалпына келтіріп, жаңаларын өсіре бастады. Олардың барлығы бейімделгіштігі, дәмі мен қасиеттері бойынша шетелдік сұрыптардан асып түседі. Жоба сондай-ақ әйгілі қазақстандық бренд - "Апорт" алма ағашын жандандыру үшін маңызды мәнге ие.
ЖОО-да ХХ ғасырдың ортасында Қазақ жеміс-жидек және жүзім шаруашылығы ҒЗИ өсірген Ренет Бурхардта және Ренет Ландсбергский (жазғы және қысқы лимон), Столовка, Пеструшка сияқты танымал сұрыптар Қазақстандағы сөрелерде қайта пайда болатынын атап өтті.
Ғалымдардың пікірінше, оларды тарату үшін ҚазҰАҒУ-да жұмыс істейтін микроклоналды көбею зертханасын пайдалануға болады.
ALMA жобасының үйлестірушісі, Дрезден техникалық университетінің профессоры, NETSCI GmbH бас директоры, доктор Маттиас Крамер Алматыда бірнеше рет болған. Ол қазірдің өзінде өз Отанында клон сұрыптарының кесінділері мен тұқымдарынан алма бағын өсірді.
"Тағы да еске салғым келеді: тек Қазақстан мен Қырғызстан аумағында керемет түрде сақталған Сиверс алма ағаштары - бұл ұлттық қазына! Егер қазақтар мен қырғыздар Сиверс алма ағашына ставка жасаса, олар қосымша экспорттық өнімді ғана емес, жаңа жұмыс орындарын да алады, ал сіздің алмаларыңыз бүкіл әлемге танымал болады", - деді Маттиас Крамер.
