Мал шаруашылығын дамытудың стратегиялық жоспарында Қазақстанға тірі мал емес, ет экспортына баса назар аудару маңызды. Бұл ел ішінде терең өңдеуді дамытуға және қосымша құн алуға мүмкіндік береді. Бұл туралы премьер-министрдің орынбасары – сауда және интеграция министрі Серік Жұманғариннің мал шаруашылығы саласында жұмыс істейтін кәсіпорындардың басшыларымен кездесуінде Қазақстанның ет өңдеу кәсіпорындары қауымдастығының атқарушы директоры және Kusto Agro компаниясының бас директоры Азамат Орынбаев мәлімдеді.
"Стратегиялық тұрғыдан алғанда, мал басына емес, ет экспортына баса назар аудару маңызды. Тірі экспорттың бір немесе екі арнасы негізінен шектеулі және сала үшін үлкен тәуекелдерді тудырады. Біріншіден, қайта өңдеу деградацияға ұшырайды және терең қайта өңдеу дамымайды, содан кейін қосылған құн, іргелес салалардың дамуы туралы айтпағанда - өңдеу және жеңіл, мысалы, былғары. Екіншіден, қайта өңдеуді жоғалту арқылы біз осы арнаға тәуелділікке ие боламыз, өйткені біз енді бағаларды айтпаймыз, бірақ олар бізге бұйырылады. Қандай азық-түлік қауіпсіздігі туралы айтуға болады? Қорытынды: сатудың сараланған арналары қажет, яғни ет пен жартылай фабрикаттардың экспорттық нарықтарының барынша көп санын ашу қажет", - деп есептейді Азамат Орымбаев.
Өз кезегінде ет одағының басшысы Мақсұт Бақтыбаев мал экспортына қойылған шектеулер саланың даму қарқынына әсер еткенін мәлімдеді. Оның есептеулері бойынша, үш жыл ішінде "мал сатып алу шамамен 5 есеге төмендеді, кәсіпорындардың үштен бірі белсенді емес, қалғандары сатып алынатын мал басының көлемін едәуір азайтты, ет комбинаттары көбіне бос тұр". Бұл туралы талқылау қорытындысы бойынша Сауда және интеграция министрлігінің баспасөз қызметі хабарлады.
"Экспорт көлемінің тарихи максимумы пандемияға дейінгі 2019 жылы атап өтілді, ол кезде жиынтығында тірі және ет түрінде ет баламасында 80 мың тонна экспортталды. Экспорттың шектелуіне және пандемияға байланысты бәрі ішкі нарыққа қысым жасай бастады, көтерме баға 20%-ға төмендеді және бүкіл тізбек бойынша толқын жүрді: экспорт жоқ - фермерлерден нарық қатысушыларының мал сатып алуы жоқ - мал басының азаюы - бизнестен шығу. Мәселені түбегейлі шешетін уақыт келді. Егер тұрақты экспорт пен валюталық кіріс болса, біз субсидиясыз жұмыс істеуге дайынбыз", - деді ол.
Оны "Актеп" МК директоры Нұрлан Сағналин қолдап, бар проблемаларды шешу жолдарын ұсынды.
"Саланың дамуы үшін бізге субсидиялар емес, әділ баға қажет. Оған қалай қол жеткізуге болады - бірнеше нұсқа бар: экспортты шектеудің қажеті жоқ, бірақ тірі мал экспортын беретін SWOT талдауын жасаңыз, ал ет экспорты жоғары бағамен 10 елдің қатарына кіреді. Арзан жем қажет. Статистика бойынша мал шаруашылығында ғана емес, көкөністерде де көптеген сұрақтар бар", - деді ол.
Кездесуге қатысушылар мал шаруашылығы саласының өкілдері қысқа мерзімде шешім бойынша ұсыныстармен саланың негізгі проблемаларын қалыптастырады деп келіскені атап өтіледі. Олар бір айдан кейін, үкіметтік деңгейде қаралады.
"Биыл біз СҚО-ның табысты тәжірибесінің бірқатар салаларында қайталауға кірісуге дайынбыз, соның арқасында елдің сүт, құс еті мен көкөністерге деген ішкі қажеттілігін жабуды, суармалы жерлердің көлемін ұлғайтуды жоспарлап отырмыз. Келесі жылдары мал шаруашылығы бойынша жобаларды қарастыруға дайынбыз. Дамудың нақты векторларын анықтау үшін бізге сіздің сараптамаңыз қажет", - деп атап өтті Серік Жұманғарин.
