Апортты жандандыру бағдарламасын үкіметте Ауыл шаруашылығы министрлігі мен ұлттық аграрлық ғылыми-білім беру орталығы (ҰАҒБО) таныстырды. Бұл туралы ҚР премьер-министрінің баспасөз қызметі хабарлады.
2024-2028 жылдарға арналған бағдарлама алма бақтарының толық коммерциялық өндірісін бастау үшін көшет өсіруді қамтиды. Бірінші кезеңде – 2024 жылы – сиверс алма ағашының тұқымын жинау жүргізілді және қазақстандық апорт өсірудің ұлттық стандарттарының жобаларын әзірлеу басталды. 2025 жылы питомник шаруашылықтары үшін аналық-көшет бағына айналатын 10 ге аумаққа жеміс-көкөніс шаруашылығы ҚазҰҒИ "Талғар" өңірлік филиалында көшет отырғызу басталады.
Келесі екі жылда 100 га аумаққа бақ салу үшін жеткілікті мөлшерде көшет өсіру жоспарлануда. Одан кейін жеке бақша иелері арасында апорт өндірісін кеңейту мүмкін болады.
Апорт - өте талғампаз алма ағашының түрі, оны өсіру мен күтудің ерекше жағдайларын талап етеді. Сапалы жемістерді тек теңіз деңгейінен кем дегенде 850 м және 1 250 м биіктікте өсетін бақтардан алуға болады. Алматының тау етегінде және жақын маңдағы Алматы облысында мұндай учаскелер көп емес. 4-6 жылдан кейін толық жеміс бере бастайтын басқа алма ағашы түрлерінен айырмашылығы, апортқа 8-9 жыл қажет. Дегенмен, қазақстандық алма сұрпы өзінің сапалық сипаттамаларына байланысты ел тұрғындары арасында өте сұранысқа ие және шетелдіктер арасында таң қалдырады", - деп атап өтті баспасөз қызметінде.
Бағдарламаның операторы Ауыл шаруашылығы министрлігі мен ҰАҒБО болады, ал ғылыми-технологиялық және әдістемелік қолдауды Қазақстан жеміс-жидек және көкөніс ғылыми-зерттеу институты қамтамасыз етеді. Бағдарламаны іске асыруға жеке инвесторлар мен мамандандырылған питомниктік шаруашылықтар да қатысады.
ҚазҒЗИЖ» ЖШС ғалымдары апортты қайта жаңғырту жұмыстарын 2011 жылы бастаған. Бүгінгі күні сиверс алмасының 1000-нан астам түрі бар, олардың арасынан ДНҚ талдауының нәтижесі бойынша ғалымдар апорт қызыл-қанды сортын өндіру үшін 11 түрін таңдап алды. Бұл түрлер сауықтырылып, 2015 жылы 5 га аумаққа көшеттер отырғызылды, апорт сортын көбейту технологиясына патенттер алынды. 2015 жылы салынған тәжірибелік бақ 2023 жылы жеміс бере бастады, жекелеген жемістердің салмағы 300-500 граммға жетті. Биыл біз 6 тонна апорт қызыл-қанды сұрпын алдық", - деді ҚазҰӨА "Талғар" өңірлік филиалының өкілі Сағи Солтанбеков.
Вице-премьер Серік Жұманғарин алманың бірегей қазақстандық сұрпын танымал етуді қамтитын апортты жандандыру бағдарламасының жобасын бекітті. Сондай-ақ, вице-премьер аграрлық жоғары оқу орындарының студенттерін бағдарламаны іске асыруға қосуды тапсырды.
