2023 жылы Қазақстанда қант қызылшасы 19,7 мың га алқапқа егілді, өткен жылы егіс 11,6 мың га құрады. Жергілікті бюджеттерде қант қызылшасын қайта өңдеуге тапсыруды субсидиялауға 14,1 млрд теңге, оның ішінде Жамбыл облысының фермерлері үшін – 8,1 млрд теңге, Жетісу облысында – 6 млрд теңге қарастырылған. Бұл қаржыландыру көлемі 491 мың тонна шикізатты субсидиялауға мүмкіндік береді. Бұл туралы Ауыл шаруашылығы министрлігінің баспасөз қызметі хабарлады.
Қант қызылшасын өсіретін фермерлерге көктемгі егіс және егін жинау жұмыстарын жүргізуге арзандатылған несиелер беріледі, негізгі және айналым қаражатын толықтыруға, оның ішінде "Қарапайым заттар экономикасы" бағдарламасы бойынша жеңілдікті қарыздар беріледі. Сондай-ақ тұқымдарды, минералды тыңайтқыштарды, өсімдіктерді қорғау құралдарын сатып алуға субсидиялар, су беру жөніндегі қызметтер, ауыл шаруашылығы техникасын сатып алуға инвестициялық субсидиялар, сондай-ақ өңдеуге тапсырылған қант қызылшасына субсидиялар беріледі.
Сонымен қатар, АШМ қазіргі уақытта инвестициялық субсидиялау қағидаларына қызылша жинайтын комбайндарды, сепкіштер мен пәлеккескілерді сатып алуға арналған субсидиялар нормативін 25% - дан 50% - ға дейін ұлғайту бөлігінде өзгерістер енгізіліп жатқанын, сондай-ақ осы техниканың бағасы өзектендірілгенін хабарлады.
Қант қызылшасын өндірудің рентабельділігін арттыру үшін ағымдағы жылы субсидиялар нормативі өңдеуге тапсырған кезде тоннасына 15 мың теңгеден 25 мың теңгеге дейін ұлғайтылды.
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша 2022-2026 жылдарға арналған қант саласын дамытудың Кешенді жоспары әзірленді, ол қант қызылшасының егіс алқаптарын 38 мың гектарға дейін кеңейтуді, қант қызылшасын өндіруді 1800 мың тоннаға дейін ұлғайтуды және отандық шикізаттан қант өндіруді жыл сайын 250 мың тоннаға дейін жеткізуді көздейді. Сондай-ақ, суару желілерін дамыту, зауыттарды жаңғырту, мемлекеттік қолдау шараларын жетілдіру жоспарлануда.
Қолдау шаралары қант зауыттарына да көрсетіледі. Кеңейту мен жаңғыртуға жоба сомасының 25% мөлшерінде инвестициялық субсидиялар көзделген, қант өндірушілерге 350 мың тонна қамыс шикізатын бажсыз әкелуге квоталар берілді, шикізат импортына ҚҚС-тан босату, сондай-ақ Салық кодексінің 411-бабы бойынша ҚҚС-ты 70% - ға төмендету түрінде салық жеңілдіктері берілді. Бұдан басқа, шикізатты сатып алуға айналым қаражатымен қамтамасыз ету үшін қант зауыттарына жылдық 0,1% сыйақы мөлшерлемесі бойынша "айналым схемасы" бойынша жеңілдікті несиелер берілді.
"Көрсетілген мемлекеттік қолдау шараларына қарамастан, арзан ресейлік қанттың импортының артуы қант зауыттарына өндірілген өнімді әділ бағамен сатуға мүмкіндік бермейді, бұл өз кезегінде оларға қант қызылшасының сатып алу бағасын көтеруге мүмкіндік бермейді. Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, қазіргі уақытта Үкімет қантқа ең төменгі көтерме бағаларды енгізу, бұрын бөлінген несиелерді ұзарту, сондай-ақ қызылша шикізатын сатып алуды жеңілдікпен қаржыландыруға қосымша қаражат бөлу түріндегі қант саласын қолдаудың қосымша шараларын қарастыруда", - деп хабарлады Ауыл шаруашылығы министрлігі
