Қазақстанның оңтүстігінде ауыл шаруашылығы алқаптарын суару шектелді

Оңтүстік аймақтар вегетациялық кезеңде судың жетіспеушілігін бірінші жыл ғана сезініп отырған жоқ. Судың аз болу кезеңін ескере отырып, фермерлер сумен жабдықтауды шектеп, суару кестесін енгізді. Бұл туралы ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігінің баспасөз қызметінен хабарлады.

Ведомствоның мәліметінше, биыл Қызылорда облысында 83,9 мың га күріш егу жоспарланған болатын. Іс жүзінде 88,107 мың га егілді, бұл 2022 жылға қарағанда 9,8 мың га артық (78,3 мың га). Сонымен қатар, вегетациялық кезеңді өткізу үшін Сырдария өзенінен тұрақты суаруға арналған су пайдалану лимиті 4159,9 млн текше метрден 3821,38 млн текше метрге дейін қысқартылды.

Өткен жылғы тәжірибе бойынша өңірде суару кезектілігі және коллекторлық-дренаждық суларды қайта пайдалану қолданылды.

Экология министрлігі Шардара су қоймасына 1 сәуірден 21 шілдеге дейін 2,75 млрд текше метр су түседі деп күтілгенін, бірақ іс жүзінде 1,50 млрд текше метр (55%) түскенін атап өтті. Болжалды 300 текше метр/сек су ағынының орнына шілде айында орта есеппен 102 текше метр/сек түседі.

Түркістан облысында вегетациялық кезең 1 сәуірден бастап қазан айына дейін жалғасады. Қазіргі уақытта алынған суды барынша пайдалану үшін суару жүйесінде су айналымы қолданылады.

Облыста 579,018 мың гектар суармалы жер бар, оның ішінде "Қазсушар" РМК филиалы қызмет көрсететін аумақта 332,325 мың гектар жер бар.

Су алу жоспары 3 198,7 млн текше метрді, ал іс жүзінде алынған су көлемі 1 469,5 млн текше метрді құрады. Сумен жабдықтау жоспары - 2 467,4 млн текше метр, судың нақты көлемі -1 112,8 млн текше метр.

"Отырар ауданындағы су тапшылығын жабу мақсатында Қазсушардың Түркістан филиалы Арыс және Бадам өзендерінен су айдауды жүзеге асыру үшін инженер-гидротехниктерден жұмыс тобын құрды. Барлық 18 су қоймасында жинақталған су қоры 2 076 млрд текше метрді құрайды (орта есеппен 35%). Вегетациялық кезең аяқталғанға дейін 1,5 ай қалды, барлық су қоймалары тұрақты бақылауда", - деп хабарлады Экология министрлігі.

Жамбыл облысы вегетациялық кезеңде Қырғызстанға 85% тәуелді. Облыстың 10 ауданының 5 ауданы трансшекаралық өзендердің сулылығына тәуелді. Ағымдағы жылдың вегетациясына "Қырғызгидрометтің" Шу және Талас өзендерінің сулылығы бойынша алдын ала болжамы (нормадан 100-ден 120% - ға дейін) расталмады. Таулардағы түнгі салқын ауа-райы мұздықтардың еруіне теріс әсер етеді.

Экология министрлігінде атап өткендей, бүгінгі таңда шаруа қожалықтары Қазсушар филиалының келісімінсіз жер егіп отырғандығы да басты проблема болып табылады.

"Облыс фермерлері арасындағы әлеуметтік шиеленісті болдырмау үшін ауыл шаруашылығы дақылдарын суарудың басымдығы мәселесі қарастырылуда. Өткен жылдардағы тәжірибе бойынша көпжылдық шөптер (бір немесе екі суарудан кейін) алынып тасталады, су айналымы мен суару кезектілігі қатаң сақталған жағдайда су тек қант қызылшасына, жүгеріге және бақша дақылдарына беріледі", - деді ведомстводан.

Бүгінгі таңда облыс бойынша облыстың екі ауданында – Талас және Қордай аудандарында күрделі жағдай бар.

Суды әділ бөлу үшін каналдар мен ауылдық округтер арасында су айналымын суару қолданылады, ал сорғы қондырғылары үшін тек түнгі суару ұсынылады.