Түркістан облысында, ҚР мақта өндіретін жалғыз өңірде 2022 жылы 362 мың тонна мақта жиналды, биыл 300 мың тоннаға жуық мақта күтілуде. Жаппай егін жинау науқаны қыркүйектің үшінші онкүндігінде басталады. Бұл туралы ҚР премьер-министрінің баспасөз қызметі хабарлады.
"Өткен жылдан бері сала жағымсыз сыртқы факторлардың қатты қысымына ұшырады. Бұл экспортқа мақта жеткізудің бұрынғы логистикалық тізбегінің бұзылуы, шетелдік трейдерлер тарапынан қазақстандық шикізатқа сұраныстың төмендігі, биржада шикізаттың төмен бағасы", - деді Түркістан облысы әкімінің орынбасары Ермек Кенжеханұлы.
Аймақ әкімдігі мақта-тоқыма кластерін салу жобасын әзірледі. Ол толық іске асырылған жағдайда өңірде 75 зауыт, кәсіпорын және фабрика салу есебінен 9 мақта тоқыма кластері құрылатын болады. Күтілетін нәтиже - 40 мыңнан астам жаңа жұмыс орны және бюджетке жыл сайынғы түсімдер шамамен 26,2 млрд теңге. Жобаны толық іске асыру үшін инвестициялық субсидиялар қажет. Өзбекстанмен екіжақты ынтымақтастықты дамыту шеңберінде Global Textile компаниясымен тоқыма кластерін құру жөніндегі бірлескен жоба іске асырылуда. Компания облыста тоқыма бұйымдарын өндіруді жолға қоюға ниетті.
Сондай-ақ, отандық тоқыма кәсіпорындарын қолдау үшін әкімдік мемлекеттік сатып алу шеңберінде отандық қамту үлесін 70% - ға дейін арттыруды ұсынды. Содан кейін қорғаныс, білім беру, медициналық, теміржол және басқа салалардан тоқыма өнімдеріне сұраныс отандық өнімдермен қамтамасыз етілуі мүмкін.
Сондай-ақ мақта саласын толыққанды дамыту үшін қазір мақта өсірушілердің қажеттіліктерінің 55% ғана қамтамасыз етіп отырған жергілікті тұқым шаруашылығын дамыту қажет. Тауар өндірушілерді жергілікті өндірістің тұқымымен толық қамтамасыз ету үшін облыс аумағында орналасқан аграрлық саланың ғылыми мекемелерін әкімдіктің басқаруына беру ұсынылуда.
Ауыл шаруашылығы вице-министрі Аманғали Бердалиннің айтуынша, мақта шаруашылығы саласының проблемалық мәселелері барлық мүдделі тараптардың қатысуымен түрлі диалог алаңдарында бірнеше рет талқыланған.
"Ірі түрік мақта тұқымын өндірушілермен келіссөздер нәтижесінде 1 мың тонна элиталық тұқым жеткізу туралы уағдаластыққа қол жеткізілді, алайда фермерлер оларды толық сатып алған жоқ. Ел аумағында халықаралық талаптарға жауап беретін сипаттамалары бар мақта сұрыптарын өсіру үшін түрік селекционерлерімен бірлесіп 37 мақта сұрыптары егілді. Бұдан басқа, субсидиялау қағидаларына фермер мен зауыт арасындағы шарттар негізінде субсидиялар алу мүмкіндігін көздейтін өзгерістер енгізілді", — деп атап өтті вице-министр.
Сондай-ақ, мақта тұқымын субсидиялау нормативтерін арттыру мәселесі шешілу сатысында тұр. АШМ бұйрығының жобасы әзірленді, онда элиталық мақта тұқымдары бойынша нормативтерді қазіргі 300 мың теңгеден 653,1 мың теңгеге дейін көтеру көзделеді, бұл жоғары сапалы импорттық тұқымдардың ағымдағы құнының 70% - ы.
Ауыл шаруашылығы министрлігіне ауыл шаруашылығы дақылдарының селекциясы мен тұқым шаруашылығын дамыту жөніндегі кешенді жоспарда мақта шаруашылығының тұқым шаруашылығы шаруашылықтарын қолдау жөніндегі іс-шараларды көздеу тапсырылды. Атап айтқанда, отандық тұқым өндірісін субсидиялауды 80% - ға дейін ұлғайту, түрік тұқымына ұқсас тұқым сапасының стандартын әзірлеу ұсынылды. Болашақта мемлекет қызметі белгіленген стандарттарға сәйкес келетін фермерлік шаруашылықтарға қолдау көрсететін болады.
