Қызылшаның жаңа дақылын жинау және өңдеу қиын жағдайға тап болды. Фермерлер дабыл қағуда. Бұл туралы baibolsyn.kz lsm.kz-тің баспасөз қызметіне сілтеме жасай отырып хабарлайды.
Қазақстанның оңтүстігінде ауа-райының нашарлауына байланысты фермерлер егін жинай алмай отырғаны хабарланады. Жетісу облысындағы фермерлердің хабарлауынша, 3 мың гектар алқап жиналмаған, бұл шамамен 200 мың тонна қызылша. Фермерлер егістіктен егін жинап үлгере ме жоқ па білмейді, өйткені топырақтан алынған егістіктегі қызылша үйіндісіндегі тамыр дақылдары өте тез шіріп кетеді, ал ауа-райы егін жинауға мүмкіндік бермейді.
Фермерлердің тап болған тағы бір мәселесі - қайта өңдеу кәсіпорындарының жиналған барлық көлемді қабылдай алмауы. Қызылша тиелген автокөліктің қант зауыттарына кезегі тұр.
Yevniy Consulting Group басқарушы серіктесі Арман Евниев Жетісу облысында өңірдің кәсіпорындары күтілетін 650 мың тоннаның 2/3 бөлігін ғана қабылдағанын айтты.
"Фермерлердің тағы бір қиындығы - шөп-шаламға жеңілдік. Мысалы, фермер кәсіпорынға 20 тонна қызылша әкелді, ал өлшеу кезінде оған сабақтар, кесінділер, жер және т. б. сілтеп, жалпы көлемінен 17% алып тастайды. Осылайша, зауыттар өз шығындарын қандай да бір жолмен азайтуға тырысады, өйткені олар тоннасына 15 мың теңге төлейді. Кәсіпорын аумағында ашық ауада қызылша үйінділеріндегі қызылша тез бүлінеді, салмағы мен қантын жоғалтады. Сондықтан зауыттың тамыр дақылдарының сынақ салмағын азайтуға деген ұмтылысы түсінікті, тиісінше фермерлерге аз ақша төлеуге болады", - деп түсіндірді Евниев.
Yevniy Consulting Group басқарушы серіктесі Арман Евниев шаруаларға бір тоннаға 25 мың теңге көлемінде берілетін субсидиялар туралы еске салды. Мәселе мынада, бұл ақша фермерлерге дайын өнім үшін емес, тек шикізат үшін төленеді.
"Бүкіл әлемде гектарына бір тонна қызылша емес, гектарына бір тонна қант, яғни тамыр дақылын өңдеуден шығатын өнім қарастырылады. Егер калькуляторда есептесек, онда тым аз сандарды аламыз, өйткені отандық зауыттар қызылшадан оның 17% мөлшерінен қанттың ең көп дегенде 10% алады", - деп атап өтті Евниев.
Yevniy Consulting Group басқарушы серіктесі қант қызылшасын сақтаудың барлық мәселелерін басқа елдерден тәжірибе алу арқылы шешуге болатынына сенімді. Мысалы, Ресейде бұл көкөніс солтүстік аймақтарда өсіріледі. Башқұрт фермерлері тамыр дақылдарын ақпан айына дейін сақтай алады және кесте бойынша зауытты шикізатпен қамтамасыз етеді.
"Қызылша қатып қалады, қалағанынша жата алады, тек жылымық болмаса болғаны. Нәтижесінде кәсіпорындар қантты барынша алады", - деп қосты Евниев.
Yevniy Consulting басқарушы серіктесі Арман Евниевтің айтуынша, егер қызылша өңдеу зауыттары Қазақстанның солтүстігіне көшірілсе, онда елдің оңтүстігін жоңышқа өсіру үшін пайдалануға болады.
"Мұнда сіз ақуыз кластерін құрып, жылына төрт рет өнім ала аласыз. Сонымен қатар, жоңышқа себуді бір рет жүргізгеннен кейін оны сегіз жылға жуық жинауға болады. Яғни, шығындар өте төмен. Бұл ретте шаруалардың табысы қазір қызылшаға қарағанда көбірек болады. Ең бастысы, біз қазақстандық мал өсірушілерді азықпен қамтамасыз етеміз, ал артығын, мысалы, Қытайға экспорттай аламыз", — деп түйіндеді Евниев.
