Қазақстанда соңғы бес жылда (2018-2022 жылдар) отандық селекционер ғалымдар ауыл шаруашылығы дақылдарының 101 сұрыпынн және буданын құрып, сұрыпты мемлекеттік сынауға тапсырды. Сонымен қатар, тұқым шаруашылығы импортқа тәуелділіктің жоғары үлесі және басқа да өзекті мәселелері бар АӨК проблемалық салаларының бірі болып қала береді. Бұл туралы АШМ дайындаған тұқым нарығына шолуда айтылған.
"Қазақстанның тұқым шаруашылығы жүйесі ұйымдастырылмаған, сапаны басқаруда тәсілдердің бірлігі жоқ, технологиялық артта қалушылық бар, бастапқы тұқым шаруашылығы жүйесі - өндірістік-технологиялық тізбектің негізгі элементі жеткіліксіз дамыған. Соның салдары ретінде отандық селекциялық жетістіктердің тұқым шаруашылығының бәсекеге қабілетсіздігі және ауыл шаруашылығы дақылдарының тұқымдары бойынша жоғары импортқа тәуелділік және тұқым өндіруде шетелдік сұрыптардың таралуы", - деп атап өтті АШМ-де.
Елде түпнұсқа және элиталық тұқымдардың 284 аттестатталған өндірушілері жұмыс істейді. ҚР Селекциялық жетістіктерінің мемлекеттік тізілімінде ауыл шаруашылығы дақылдарының отандық селекциясының 1385 сұрыпы тіркелген. Ауыл шаруашылығы дақылдарын іріктеумен 27 селекциялық мекеме айналысады.
2022 жылы Ұлттық зияткерлік меншік институты сараптама нәтижелері бойынша мемлекеттік тізілімде тіркелген отандық селекциялық жетістіктерге 31 патент берді.
Тұқым шаруашылығын одан әрі дамытудың маңызды мәселесі зияткерлік құқықтарды қорғау және роялти төлемдерін алу болып қала береді.
"Роялти - селекционерлердің салаға "жас" ғалымдарды тартуға және селекцияның заманауи әдістерін енгізуге бағытталған жаңа өзекті сұрыптарды шығаруға қызығушылығын арттырудың жүйелі құралы. Роялти жинау лицензиялық шарттар жасасу кезінде сертификатталған тұқымдардан ғана мүмкін болады", - деп атап өтті АШМ-де.
Тұқым шаруашылығы саласын дамыту үшін АШМ мынадай ұсынымдар әзірледі:
