Тауарлар
Қызметтер
Тасымалдау қызметі
Бұл шолуда Cіздер Қазақстанда толық циклді ет кластерлерін құратындығы туралы оқи аласыздар. ҚР-да ақпан айынан бастап отын бағасының өсуі күтілуде. Сондай-ақ, Сіздерде Қазақстанда бидай бағасы өсіп келе жатқанын оқуға қызығушылық тудырады. ҚР РФ арқылы Еуропаға бидай мен ет жеткізуді ұлғайтады. Ал, Сіздер Жәнібек фермерлері кооперативтерге бірігіп, өздерінің жемшөп өндірісін құрып жатқанын білдіңіздер ме?
Осы және өзге туралы № 99 АгроИнсайдтың жаңа шығарылымнан көбірек оқыңыздар.
Қазақстанда бидай бағасы өсуде. 2024 жылғы егіннің қазақстандық бидайы сапасымен мақтана алмайды: бастырылған 18 миллион тонна бидайдың жартысы ғана 3-класқа жетті. Қаңтар айының соңына қарай Қазақстанның ішкі нарығында сапалы бидай қоры азайды. Фермерлер көктемге қарай маусымдық бағаның өсуін күтіп, қоймаларын басып шығаруға асықпайды. Нарықтағы ұсыныстың тапшылығы және теңгенің долларға шаққандағы бағамының төмендеуі бағаның өсуіне алып келуде. 4-класты бидай үшін фермерлер тоннасына 75 мың теңге сұрайды, дегенмен бір апта бұрын бағасы 70 мың теңге болған. Бағаның осы деңгейінде астық вагонға тиеуді және Өзбекстанға жеткізуді ескере отырып, экспортқа 175$-дан немесе Ауғанстанға жеткізумен $185-дан кетуі тиіс. Шетелдік сатып алушылар бұл бағаны төлеуге асығар емес. Сарыағаш шекара маңы станциясындағы 4-класты қазақстандық бидайға сатып алушылардан ең жоғары ұсыныс - $170. Ауғанстан күзде астықтың жеткілікті қорын жасады, енді ол Ресейден ұн немесе бидай жеткізу арзан бағамен келеді деп үміттенеді.
ҚР фермерлері астық өсіруден неғұрлым үнемді дақылдарға көшуге тиіс, Азық-түлік корпорациясын қолдау тұрақты болмайды - Тоқаев. Ауыл шаруашылығы мен оны қолдау шаралары реформалауды талап етеді, деп мәлімдеді Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев. Оның айтуынша, рентабельді дақылдарды өсіруге көшуді жалғастыру керек. Сондай-ақ шикізатты сақтау және терең өңдеу жөніндегі қуаттарды кеңейту, шетелдік нарықтарда өткізуді қолдаумен айналысу қажет. Қ. Тоқаев өткен жылдың қорытындысы бойынша көктемгі егіс жұмыстарына жеңілдікпен несие берудің едәуір ұлғаюының арқасында ауыл шаруашылығы экономиканың басқа салалары арасында өсу қарқыны бойынша көш бастап тұрғанын атап өтті. Биыл КЕЖ өткізуге, президенттің айтуынша, кем дегенде 700 млрд теңге жұмсау керек. Қ. Тоқаев қолжетімді несиелерді мал өсірушілер мен ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеушілерге беру қажеттігін атап өтті. Ол сондай-ақ өнімсіз субсидиялаудан жеңілдетілген несиелендіруді кеңейтуге көшу қажеттілігі туралы айтты.
Қант қызылшасы: зауыттарға сатудан гөрі шіруге қалдыру оңайырақ. Байзақ, Жамбыл, Меркі және Қордай аудандарының аграрларының егістіктерінде ондаған тонна қант қызылшасы қалды. Фермерлер сатуға көмектесуді сұрайды, әйтпесе тауар нашарлайды. Фермерлердің айтуынша, олар күзде Меркі қант зауытының құрылтайшыларының бірімен кездескен. Сонда ол кем дегенде 500 мың тонна қант қызылшасын қабылдайтынына сендірді. Басты мәселе фермерлердің қызылшаны кез келген жерге сата алмауы. Қант қызылшасы тек зауыттарға жарамды, егер фермерлер сәбіз, картоп немесе пияз өсірсе, онда олар баяғыда өткізу нарығын тапқан болар еді. Жамбыл ауданының "Аса-агро" ШҚ өкілі Медеу Шаханов көктемде фермерлерге хабарласып, дәл осы қант қызылшасын өсіруді сұрағанын айтты. Олар өз міндеттемелерін орындады, бірақ қазір зауыттардың қазіргі жағдайында оларға қызылша сату тиімсіз. Осындай бағамен оны алқапта шіруге қалдырған оңайырақ. Келесі жылы фермерлер қант қызылшасын өндіруді қысқартуы керек. Немесе дақылды өсіруден мүлдем бас тарту. Фермерлерден ұсыныс төмендеген кезде, олар зауыттарға бағаларын белгілей алады.
Қазақстанда отын бағасының өсуі ақпан айынан бастап күтілуде. Ақпан айының басынан бастап бензинге, дизель отынына және автогазға бөлшек сауда бағасы көтеріледі, деп хабарлады Энергетика министрі Алмасадам Сәтқалиев. Қазақстан Республикасы президентінің жанындағы энергетикалық кеңесте тиісті шешім қабылданды. Бұл ЖЖМ бағасын ырықтандыру. Бағаның біртіндеп өсуі күтілуде. Бұл сұйытылған газға да әсер етеді. Министрдің айтуынша, сұйытылған мұнай газы мен тауарлық газға бөлшек сауда бағасын кезең-кезеңімен арттыру жоспарлануда. Тауарлық газ бағасының алғашқы өсуі ағымдағы жылдың жазында күтіледі. Бірақ үкімет мұнай өнімдерінің бағасының күрт өсуіне жол бермейді. Бұрын республикада автогаздың бөлшек сауда бағасы көтерілген болатын.
Қазақстандағы бидай қоры 2025 жылдың басында 15 млн тоннадан асады. Қазақстанда дәнді және бұршақ дақылдарының қоры 2025 жылғы 1 қаңтарға 19 млн 259 мың тоннадан астам көлемде есептелді, деп хабарлайды ҚР Ұлттық статистика бюросы. Аталған күнге елімізде 15,73 млн тонна бидай болған. Бұл 2024 жылдың ұқсас күніндегі көрсеткіштен 4 млн тоннаға артық (11,68 млн тонна). Азық-түлік бидайының қоры 13,5 млн тоннаны, тұқымдық - 1,13 млн тоннаны, жемдік-1,08 млн тоннаны құрады. Айдың басында арпа қоры 2 млн 246 мың тоннаны құрады, бұл өткен жылдың деңгейінен (1,82 млн тонна), жүгері - 193,4 мың тонна (203 мың тонна), сұлы - шамамен 267 мың тонна (144 мың тонна), қарақұмық - 96,2 мың тонна (24 мың тонна). Статведомствоның мәліметінше, ауыл шаруашылығы өндірушілерінің қоймаларында шамамен 7 млн 212 мың тонна астық, элеваторларда - 5 млн 068 мың тоннадан астам, фермерлік шаруашылықтарда - 3 млн 660 мың тоннаға жуық астық болған. Жалпы, ағымдағы жылдың басында Қазақстанда 24 жылдың 1 қаңтарына 14,5 млн тоннаға қарсы 19,25 млн тонна дәнді және бұршақты дақылдар (күрішті қоса алғанда) болды.
Қырыққабаттың алғашқы өнімін оңтүстік фермерлері жинауда. Түркістан облысы Келес ауданының фермерлері қырыққабаттың алғашқы өнімін жинай бастады. Көкөністер өткен жылы күзде егіліп, қазір пісіп үлгерген. Жиналған қырыққабаттың алғашқы партиясы елдің ірі қалаларына жіберіледі. Осы қыста қар аз жауды. Аяз болған жоқ. Жеңіл жабынның астына отырғызылған көкөніс көшеттері тез тамыр жайып кетті. Қырыққабаттың әр қауданының салмағы 4 кг-ға дейін жетеді. Қазіргі уақытта ауданның фермерлері қырыққабат егумен айналысуда. Жергілікті шаруа қожалықтары шамамен 1000 га жерге қырыққабат отырғызды. Бір маусымда 3 рет егін жинау мүмкіндігі фермерлер үшін тиімді.
Алғаш рет қазақстандық бидай селекциясына Тәжікстанның ежелгі сұрыптары енгізілді. ҒЗИ ғалымдарының гранттық жобасының мақсаты Батыс Памирдің қазақстандық және ескі жергілікті сұрыптарын (Таулы-Бадахшан автономиялық облысы, Тәжікстан) классикалық және маркерге бағдарланған селекция әдістерімен будандастыру арқылы алынған жұмсақ бидайдың буданды популяциясын зерттеу, сондай-ақ жұмыс топтамаларын толықтыру және олардың бірнешеуін селекциялық бөлімшелердің конкурстық тәлімбақтарына жылжыту үшін перспективалы желілерді бөлу болды. Буданды линияларды егу алдындағы саралау жүргізілді, өнімділік элементтері мен өнімділікке әсер ететін биологиялық белгілер бойынша далалық бағалау берілді. Батыс Памирдің ескі сұрыптары мен Қазақстандық селекция сұрыптары арасында өнімділік пен нан пісіру сапасының көрсеткіші бойынша саралау жүргізілді, селекция үшін құнды белгілері бар перспективалық линиялар бөлінді. ҒЗИ мәліметтері бойынша, ғалымдар 2025 жылы егу және көбейту үшін перспективалы желілерді анықтады.
Қазақстан Ресейден ірімшік импорты бойынша көшбасшы болды. Ресейдің АӨК өнімдерін экспорттауды дамыту федералды орталығының баспасөз қызметінің мәліметінше, өткен жылдың қорытындысы бойынша Ресей Федерациясы 30 мың тоннадан астам ірімшік экспорттаған - бұл 2023 жылмен салыстырғанда 20%-ға жоғары. Экспорт бойынша көшбасшылардың 3-тігіне Қазақстан, Беларусь және Өзбекстан кірді. Қазақстан Республикасы ірімшік бойынша барлық түсімнің 52% қамтамасыз етті. Қалған елдер тиісінше 15% және 12%-дан әлдеқайда төмен "жасады". Хабарланғандай, Қазақстан ресейлік сүт өнімдерінің жетекші импорттаушысы болды. Қазақстандық нарық қатысушылары бұл жағдайға қатты алаңдауда. Бұған дейін депутаттар автокөлікпен сүт әкелуге тыйым салу туралы ұсыныс жасаған болатын.
"Родина" агрофирмасы Орталық Азияда теңдесі жоқ сауу карусельін іске қосты. Шведтік DeLaval брендінің роботты сауу карусель жүйесі бір реттік сыйымдылығы 80 бас болатын 5 сағат ішінде 2000 сиырға қызмет көрсете алады, сондықтан оператордан ең аз күш қажет. Бір ауысымда қондырғыға тек 12 адам қызмет көрсетеді. Бұл шаралар Ақмола облысына тауарлық сүт өндірісін 40 мың тоннаға немесе 1,5 есеге, 90 мың тоннадан 130 мың тоннаға дейін ұлғайтуға мүмкіндік береді. Бұл өз кезегінде өңірге елорда тұрғындарын 50%-ға сүт өнімдерімен қамтамасыз ету мүмкіндігін ашады. Өткен жылы қуаттылығы 4,9 мың басқа жуық 5 ірі сүт-тауар фермасы құрылды. Ағымдағы жылы 1,2 мың басқа тағы 2 СТФ іске қосу жоспарлануда.
Қазақстанда толық циклді ет кластерлері құрылады. 2024 жылдан бастап етті мал шаруашылығында австралиялық тәжірибені енгізу бойынша жобалар іске асырылуда. Әдіс жайылымдық жерлерді ұтымды, ротациялық пайдалануды, жемшөптің жануарларды ұстау орындарына жақындығын қамтамасыз етуді, арнайы құрама жемшөптерді пайдалануды көздейді. Австралиялық тәжірибе бойынша алдағы 2 жылда 98 мың ІҚМ арналған 6 бордақылау алаңын, 50 мың ІҚМ арналған ірі бордақылау кешенін және бірінші мамандандырылған мал биржасын салу жоспарлануда. Жемшөп дайындаудан бастап дайын өнімді сатуға дейінгі өнімді өндіру үшін толық циклі бар ет кластерлері құрылатын болады.
Малшылар жемге деген көзқарастарын өзгертуде. 2024 жылы Жәнібек ауданында құрғақшылық салдарынан ТЖ режимі жарияланды. Фермерлер суармалы жерлерде жемшөп өсіруге ниетті. "Арсен" агрокешені" ЖШС 600 га егіс алаңына ие. 2024 жылы компания 260 млн теңгеге Австрияда өндірілген 3 жаңбырлату қондырғысын сатып алды. Салынған инвестициялардың 80% мемлекет субсидиялады. Әр машина 100 га алқапқа қызмет етеді. Жабдықты орнатпас бұрын да мамандар топырақ талдауын жүргізіп, судан егуді ұсынды. Бұл дақылдан 15 ц⁄га дейін шырынды жем алуға болады, ал суару кезінде - үш есе шабу, өнімділікті шамамен 4 есе арттыруға болады. 2023 жылы ауданның 3 ЖШС-і - "КРС-Агро", "Арсен" агрокешені" және "Сәулетстройсервис" "Ауыл аманаты" ауылшаруашылық өндірістік кооперативіне біріктірілді. Мұндай кооперация өткен жылы бордақылау алаңын шөппен қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. Кооператив құрамында жеке тұлғалардың мемлекеттен қолдау алу мүмкіндігі бар. Мысалы, мал бордақылау кезінде субсидия тірі салмақтың бір килограмы үшін 200 теңгені құрайды. Кооперативтің балансында мал саны неғұрлым көп болса, оның өнімдерін өткізу нарығы соғұрлым кең болады. Сондай-ақ, облыстың оңтүстік аудандарына жайылым қоршауларын орнату үшін субсидиялар қажет. Әйтпесе, жаңбырлатқыш қондырғыларды сатып алуға жүздеген миллион қаражат салған фермерлер өздері күткен өнімді жинай алмайды. Дала бөкендері санының өсуіне байланысты ауданда дәнді дақылдарды өсіруден бас тартылды. Сондай-ақ, көлтабандарды қалпына келтіруге қаражат бөлу қажет. Жобаны жүзеге асыру жыл сайын 3 600 гектар көлтабан құйып, табиғи шабындықтардан жақсы өнім алуға мүмкіндік береді.
Қазақстан Ресей Федерациясы арқылы Еуропаға бидай мен ет жеткізуді ұлғайтады. Бұл туралы ҚР Ауыл шаруашылығы вице-министрі Азат Сұлтанов 30 қаңтарда Қазақстан мен РФ премьер-министрлерінің келіссөздерінің қорытындысы бойынша хабарлады. Қазақстандағы эпизоотиялық жағдайға байланысты Ресей тарапы бұған дейін ет өнімдерін әкелуге шектеулер енгізген болатын. Тараптар оңтүстік және оңтүстік-шығыс өңірлерге қатысты ҚР ет және ет өнімдерінің экспортына шектеулерді ішінара алып тастау туралы уағдаластыққа қол жеткізді. Азат Сұлтанов қазір Қазақстанның барлық аумағынан шектеулерді алып тастау бойынша жұмыс істеп жатқанын айтты.
Қазақстанның мал өсірушілерін мазасыз ақпан айы күтеді. Ауыл шаруашылығы министрлігі мал өсірушілерге жүгініп, ауа-райына назар аударуды және шалғайдағы малдың қыстауын қамтамасыз ету үшін қажетті шараларды қабылдауды ұсынды. "Қазгидромет" деректеріне сәйкес, Қазақстанның басым бөлігінде бір айдағы орташа ауа температурасы -10 -16°С, Атырау, Қызылорда, Жамбыл, Алматы облыстарында, Жетісу облысында, Батыс Қазақстан, Маңғыстау, Ақтөбе облысының оңтүстік-батысында, Түркістан облысының солтүстік жартысында -1 -9°С болады деп күтілуде, Маңғыстау облысының оңтүстік-батысында, Түркістан облысының оңтүстігінде 0 +3°С. Ақпан айында жауын-шашын мөлшері елдің үлкен аумағында нормадан көп болады деп күтілуде. Ауыл шаруашылығы министрлігі фермерлерге жемшөп мөлшерін көбейтуді ұсынды, өйткені суық мезгілде жануарлар дене температурасын ұстап тұру үшін көбірек энергияны қажет етеді. Азық қорын тексеру, өйткені климаттың күрт өзгеруі жемнің қолжетімділігі мен сапасына әсер етуі мүмкін. Бұлақтардың қатып қалуын болдырмай, жануарлардың құрғақ орындарға және таза суға қол жеткізуін қамтамасыз етуді. Малдың денсаулығын үнемі тексеріп отыруды.
