Делдалдар ауыл тұрғындарынан көбірек табыс табады. Шаруалар үшін арзандатылған дизель отыны. Егін жинауға арналған несиелер - № 80 АгроИнсайд
Бұл шолуда Сіздер ӘКК 2024 жылғы егін жинауға несие беретінін оқисыздар. Контрабандашылар бидайды Қазақстанға әкелуді жалғастыруда. Сондай-ақ, Сіздерге ҰАҒБО ғалымдары бидайдың жаңа "Кудесница" сұрпын шығарғаны туралы оқу қызық болады.. Қазақстанда бал өндірісі үштен біріне қысқарды, ал оның бағасы бір жылда 10%-ға өсті. Қазақстандық аграрларға қосымша дизель отыны бөлінді. Ал Сіздер Солтүстік Қазақстанда органикалық заттар бойынша халықаралық конференция өтетінін білдіңіздер ме.
Осы және өзгенің бәрі туралы № 80 АгроИнсайдтың жаңа шығарылымынан көбірек оқыңыздар.
Егін-2024: Қазақстанның түрлі өңірлерінде астық жинау қалай жүріп жатыр - ҚР АШМ. Алматылық аграрлар орташа өнімділігі 20,6 ц/га болатын 200 мың тоннадан астам астық бастырды. Қазан айында фермерлер жүгері мен күрішті жинай бастайды. Егіс алқаптарының құрылымы өзгеріске ұшырады: дәнді және дәнді-бұршақты дақылдар 112 мың гектарды алып жатыр; жүгері мен күріш алқаптары да тиісінше 50,4 мың гектарға және 6,7 мың гектарға дейін қысқарды; жемшөп дақылдарының сегментінде айтарлықтай өсім байқалады: биылғы жылы 198,4 мың гектар, өткен жылғы 190,2 мың гектарға қарағанда артық. Қостанай облысында 1,4 млн. тонна астық бастырылды. 11 қыркүйекке қарай Қостанай облысында егін жинауға жоспарланған 4,3 млн. га алқаптан 1,1 млн. га жиналды, 1,4 млн. тонна астық бастырылды. Элеваторларға түскен Ақмола бидайының 60%-ы 3-класқа сәйкес келеді. Ақмола облысында егін жинауды тежейтін жауын-шашын аграрларға 1 млн. гектарды бастыруға мүмкіндік берді. Орташа өнімділігі 12 ц/га болған кезде өңірдің аграрлары 1 млн. тоннадан астам дәнді дақылдарды бастырды. Жетісу облысында дәнді дақылдардың орташа өнімділігі 22,9 ц/га құрайды. Өңірде егін жинау науқаны аяқталуға жақын: 211 мың га немесе 85% жиналды. Ауыл шаруашылығы дақылдарының жалпы егіс алқабы 510,1 мың га құрайды. Оның ішінде дәнді масақ 253,1 мың га аумақты алып жатыр, оның ішінде бидай - 98,3 мың га, арпа - 152,1 мың га.
Қазақстан АШМ-де аграрларды қаржыландыру тетігі нашар жұмыс істейтін өңірлер аталды. ҚР АШМ қаржы құралдары департаментінің, "Аграрлық несие корпорациясы" АҚ және "ҚазАгроҚаржы" АҚ басшылары саланы қаржыландыру бойынша қабылданып жатқан шаралар туралы баяндады. 2024 жылы көктемгі егіс және егін жинау жұмыстарын қаржыландыруға 580 млрд теңге бағытталды, оның 100 млрд теңгесі ауыл шаруашылығы техникасының жеңілдетілген лизингіне көзделген. Жеңілдетілген қаржыландырумен шамамен 5 млн га алаң қамтылды. "Кен дала-2" бағдарламасы бойынша ӘКК арқылы қаражаттың 47% игерілді. Жалпы, бүгінгі таңда бизнестің несиеленген субъектілерінің 89%-ы шағын және орта АШТӨ құрайды. Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Ақмола облыстарының ӘКК көшбасшыларының қатарында. АШМ басшысы Айдарбек Сапаров Павлодар, Батыс Қазақстан, Шығыс Қазақстан және Қызылорда облыстарының ӘКК-нің 22 млрд теңге игерілмеген әлсіз жұмысын атап өтті. АНК-ға осы бағыттағы жұмысты күшейту және ШОБ үшін несиелердің қолжетімділігін қамтамасыз ету тапсырылды. Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу кәсіпорындарын айналым қаражатымен қамтамасыз ету мәселесіне ерекше назар аударылды. Бұл кәсіпорындарды несиелеуге үкімет резервінен 4,8 млрд субсидия көзделетін болады, бұл 31,8 млрд жеңілдікті несие беруге мүмкіндік береді. АНК-ға ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу кәсіпорындарының жылдық 5%-дан аспайтын сыйақы мөлшерлемесі бойынша шикізат сатып алуы үшін жеңілдетілген несие беру бағыты бойынша қысқа мерзімде шаралар қабылдауды тапсырды. Сондай-ақ А. Сапаров техниканың жеңілдетілген лизингіне көзделген қаражаттың нашар игерілгенін атап өтті. АШМ деректері бойынша қаржы лизингі шарттары қарастырылған 100 млрд теңгенің 73,1 млрд теңге сомасына 2 856 бірлік ауыл шаруашылығы техникасын жеткізуге жасалған. Бұл ретте фермерлерден ауыл шаруашылығы техникасына өтінімдер 120 млрд теңгеге түсті. Тәжірибені тираждау шеңберінде инвестициялық жобаларды іске асыруға бөлінген 100 млрд теңгенің 91%-ы СҚО-да игерілді. Артта қалғандардың қатарында Ақмола, Шығыс Қазақстан, Алматы және Түркістан облыстары бар.
Алыпсатарларсыз: қазақстандық фермерлер өз өнімдерін сату мәселесін шешуді сұрайды. "Ауыл аманаты" бағдарламасы бойынша несие алып, көбісі өз ісін аша алды. Ауыл тұрғындары құс өсірумен, көкөністер мен жидектер өсірумен айналысады, жылыжайлар ұстайды. Жақында мемлекет басшысы өнімді қайта өңдеу және сату мәселесін шешу қажеттігін айтты. Олар үшін бұл өзекті. Әзірге әрқайсысы өз жағдайынан мүмкіндігінше шығуда. Ақтөбе облысының тұрғыны Гүлмира Спанова қазір мұздатқыш құс етіне толы екенін айтты, себебі сатушылар алдыңғы партияны сатпаған. Егер олардың тұрақты сауда орындары болса және тұрғындар жергілікті өнімдерді делдалсыз, қолайлы бағамен сатып ала алса жақсы болар еді. Спанованың айтуынша, ол құс етін 1,8-2 мың теңге/кг шегінде сатады. Ал көтерме саудагерлер бұл өнімді 1,5-1,6 мың теңгеге сатып алады. Бағдарламаның тағы бір қатысушысы Жәнібек Ельтезеров көтерме саудагерлерге тапсырудың тиімсіз екенін, олар бәрін тиынға алатынын айтты. Картоптың құны 100 теңге болды - олар оны 50 теңге/кг-ға сатып алуды ұсынды. Қарбыз қазір нарықта 150 теңге тұрады, ал көтерме саудаға көлік шығындарын ескере отырып, біз 57 теңгеден/кг-ға тапсырамыз. Егер басқа шығындарды есептесек, оларға бізге 30 теңге қалады. Делдалдар ауыл тұрғындарынан көбірек табыс табады. Кәсіпкер ауыл тұрғындарынан өнім сатып алып, халыққа сататын ұйым құруға болады деп санайды. Бұл жағдайда тұрғындар жергілікті өнімді қолжетімді бағамен, артық төлемсіз сатып алар еді. Дәл осындай ұйым көктемнен бастап фермерлерге белгілі бір өнім көлеміне тапсырыс беріп, ал кәсіпкерлер тапсырыс бойынша жұмыс істейтін еді. Тауарлық несие де ауыл кәсіпкерлеріне жақсы көмек болар еді. "Ауыл аманаты" бағдарламасының арқасында өз ісін ашқандардың көпшілігі бизнесті кеңейтуді қалайды. Қазіргі уақытта ведомство кооперативтерге арналған техниканы лизингке алу үшін ауыл тұрғындары мен шағын қалалардың тұрғындарына шағын несие беру ережелеріне өзгерістер мен толықтырулар жобасын әзірледі. Қабылданып жатқан шаралар Қасым-Жомарт Тоқаев Жолдауларында: "Азаматтардың, әсіресе ауылда, өз болашағының құрылысына тікелей тартылуы үшін, заңды түрде нәтижелі жұмыспен қамтылуын ынталандыру" деген мәселені шешуге көмектесуі тиіс.
ӘКК 2024 жылғы егін жинауға несиелер береді. Өсімдік шаруашылығымен айналысатын Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан және Павлодар облыстарының фермерлері "Кен дала 2"бағдарламасы бойынша күзгі егін жинау жұмыстарына өңірлердің әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларынан несие ала алады. Жаңа бағдарламада қарыз алушылар үшін жылдық 5% деңгейінде жеңілдікті сыйақы мөлшерлемесі қамтамасыз етілген. Бұл ретте жеткілікті кепіл мүлкі жоқ фермерлер үшін биыл алғаш рет "Даму" Қорының қарыз сомасының 85% мөлшеріндегі кепілдіктері беріледі. Ағымдағы жылы "Кең дала" және "Кең дала 2" бағдарламалары бойынша көктемгі егіс және егін жинау жұмыстарын қаржыландыруға 320 млрд теңгеден астам қаражат бағытталды. Кеңес алу және "Кен дала 2" бағдарламасына өтінім беру үшін Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан және Павлодар облыстарының ӘКК-не жүгіну қажет. Бағдарламаның шарттары Agrocredit.kz сайтнда қолжетімді.
ҰАҒБО ғалымдары бидайдың жаңа "Кудесница" сұрпын шығарды. Қарабалық ауылшаруашылық тәжірибе станциясы "Кудесница" деп аталатын жұмсақ жаздық бидайдың жаңа түрін шығарды. Сұрып керемет агрономиялық сипаттамаларға және жоғары өнімділікке ие. "Кудесница" сұрпы 79 күндік вегетациялық кезеңі бар орта маусымдық топқа жатады. Конкурстық сұрып сынақ жылдарында сұрыптың орташа өнімділігі 25 ц/га құрады, бұл 22 ц/га құрайтын стандартты сұрыптың өнімділігінен едәуір асып түседі. 1000 дәннің массасы 34,1 г құрайды. Дәндегі ақуыз мөлшері 14,5%, шикі глютен 35,6% және жалпы наубайхана бағасы 4,9 балл. Сұрып құрғақшылыққа төзімділіктің жоғары деңгейін көрсетеді, бұл оған ұзақ уақыт бойы жауын-шашынға төтеп беруге және жоғары температураны жеңуге мүмкіндік береді. Егіс алдында тұқымдарды міндетті түрде дәрілеу қажет, ал егу жылдамдығы гектарына 3,8-4 миллион өнгіш дәнді құрайды. Егістің ең жақсы мерзімі Солтүстік Қазақстанда 22-25 мамыр аралығында анықталды.
Қазақстандық аграрларға қосымша дизель отыны бөлінді. Энергетика министрлігі фермерлер үшін арзандатылған дизель отынының қосымша көлемін бөлді. Ақмола, Қарағанды, Павлодар, Қостанай, Солтүстік және Шығыс Қазақстан облыстарының фермерлері 68 мың тоннаға жуық жанармай алады. Ол астықты кептіру агрегаттары үшін пайдаланылады. Егін жинау жұмыстарының барлық маусымына 6 астық егетін өңірдің жалпы қажеттілігі - 21,5 мың тонна сұйық отын. Бұл туралы күзгі-дала жұмыстары мәселелері жөніндегі жедел штаб отырысында айтылды. Аграрлар жеңілдікті бағамен 5 мың тонна сұйытылған газ алады. Ол сұйық отынмен жұмыс істейтін кептіргіштердің көп мөлшері бар аймақтарға таратылды.
QazaqSut Дүниежүзілік симментал тұқымы федерациясына кірді. Осы жылы Палата әлемдегі ең жақсы өндірушілерді біріктіретін Дүниежүзілік симментал тұқымы федерациясының құрамына кірді. Оған кіру туралы шешім Канадада 2024 жылдың шілдесінде Дүниежүзілік симментал тұқымы федерациясы мүшелерінің Дүниежүзілік кездесуінде қабылданды. Бұл қадам Қазақстанның халықаралық аренадағы позициясын нығайтып қана қоймай, тәжірибе алмасу және ауыл шаруашылығында инновациялық тәжірибелерді енгізу үшін платформа жасайды. 2023 жылы Қазақстан Дүниежүзілік голштин тұқымы федерациясының мүшесі болды, бұл сүт саласын нығайтуға және әлемдік озық тәжірибелерді қабылдауға мүмкіндік берді. Енді симментал тұқымның қосылуымен ел одан да көп даму мүмкіндіктеріне ие болды. Қазақстандық фермерлер жаңа технологияларды белсенді енгізе алады және әлемдік көшбасшылармен тәжірибе алмасады, бұл ішкі және халықаралық нарықтарда отандық асыл тұқымды өнімнің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігіне оң әсер етеді.
"Қазақстан темір жолы" ұлттық компаниясы тарифтерді көтеріп, IPO-ға шығуға ниетті. "Қазақстан Темір Жолы" Ұлттық компаниясы" АҚ 2025 жылы IPO-ға шығады. Бұл туралы Astana Finance Days форумында компанияның басқарма төрағасы Нұрлан Сауранбаев мәлімдеді. ҚТЖ "Самұрық-Қазына" АҚ-мен бірлесіп IPO өткізу үшін Citi, JP Morgan және Societe Generale компанияларының халықаралық кеңес берушілер мен жаһандық үйлестірушілерін тартты. Бұл ретте тарифтік жүйені қайта қарау арқылы теміржол саласын реформалауды жүргізу жоспарлануда. Сауранбаевтың пікірінше, тарифтерді көтеру қарызды азайтуға және IPO-ға салынған инвестициялардың кірістілігін арттыруға мүмкіндік береді. Қазақстан Қытай, Ресей, Еуропа сияқты ірі экономикалық орталықтардың түйіскен жерінде орналасқан. ҚТЖ басшысы көлем бар, кепілдік қажет, тек рентабельділік үшін тариф қажет екенін түсіндірді. Оның айтуынша, ТМД елдері арасында Қазақстан тарифтердің ең төмен деңгейіне ие. Қазақстандағы тарифтер Тәжікстанға қарағанда орта есеппен 6 есе төмен, Арменияға қарағанда 5 есе төмен және Ресейге қарағанда шамамен 2 есе төмен. Сондай-ақ, әлеуетті инвесторлардың тартымдылығын арттыру шарттарының бірі ҚТЖ-ға транзиттік тасымалдарға айрықша құқықтар беру болып табылады.
Елдегі азот және фосфор тыңайтқыштары нарығының жартысынан көбі импортты құрайды. 2024 жылғы қаңтар-шілдеде Қазақстанда азот тыңайтқыштарын өндіру көлемі 219,2 мың тоннаны құрады - бұл 2023 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 0,6%-ға ғана артық. Бір жыл бұрын шығарылым көлемінің 13,6%-ға қысқарғаны атап өтілді. Фосфор тыңайтқыштарының өндірісі бір жылда 60% - ға өсіп, 2024 жылдың қаңтар-шілдесінде 14,6 мың тоннаға жетті. 2024 жылғы қаңтар-маусым қорытындысы бойынша отандық химия зауыттары азотты тыңайтқыштарға (ішкі нарықта сату және экспорт) сұранысты 42,2% - ға қамтамасыз етті, бұл 2023 жылғы ұқсас кезеңнің көрсеткішінен (41,5%) жоғары. Азотты тыңайтқыштар импортының көлемі бір жылда 5,3%-ға қысқарып, 257,3 мың тоннаны құрады. Азот тыңайтқыштарының экспорты 4 есе өсіп, 126,2 мың тоннаға жетті, ал ішкі нарықта сату 26,4%-ға, 319,3 мың тоннаға дейін төмендеді. Отандық өндірушілер фосфор тыңайтқыштарына сұранысты бір жыл бұрынғы 99%-ға қарсы 99,5%-ға қамтамасыз етті. Бір жылда фосфор тыңайтқыштарының импорты 8,3%-ға қысқарды, тек 73 тоннаны құрады, ал экспорт 34,3%-ға, 2,6 мың тоннаға дейін өсті. Ішкі нарықта сату көлемі екі есеге артып, 11,3 мың тоннаға жетті. ОА және ЕАЭО елдері арасында Қазақстан азот және фосфор тыңайтқыштарын пайдалану бойынша соңғы орынға ие болды.
Қантсыз өмір: Қазақстанда бал өндірісі үштен біріне қысқарды, ал оның бағасы бір жылда 10%-ға өсті. 2024 жылдың тамызында ҚР-да бал бағасы өткен аймен салыстырғанда 1,2%-ға және өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 10,4%-ға өсті. 2024 жылдың қаңтар-шілде айларында елде бір жыл бұрынғы 132 тоннаға қарсы 91 тонна бал өндірілді. Бал бағасына келетін болсақ, айлық динамикада елдің 20 аймағының 7-де қымбаттауы байқалды. Солтүстік Қазақстан (4%-ға), Түркістан (3,8%-ға) және Шығыс Қазақстан (3,4% - ға) облыстарында бағалар айтарлықтай өсті. Батыс Қазақстан облысында бал, керісінше, 1,5%-ға арзандады. Еліміздің қалған 12 өңірінде бал бағасы былтырғы деңгейінде қалды. Жыл сайынғы динамикада Түркістан облысында ең жоғары баға - айтарлықтай 31,9% тіркелді. Бұдан әрі Солтүстік Қазақстан (19,2%-ға) және Жетісу (15,4% - ға) облыстары, Астана (13,2% - ға) және Шымкент (12,6% - ға) жүреді. ҚР-да бір килограмм балдың орташа құны 3000 теңгені құрады. Ең жоғары бағалар Қызылорда облысында (кг үшін 3,6 мың теңге), Ақтөбе облысында (кг үшін 3,5 мың теңге) және Ұлытау облысында (кг үшін 3,4 мың теңге) белгіленді. Алматыда (кг үшін 2,2 мың теңге), Павлодар облысында (кг үшін 2,5 мың теңге) және Шымкентте (кг үшін 2,5 мың теңге) ең арзан бал болды. Ауыл шаруашылығы құрылымдарының жалпы табысы 43,6%-ға, 443,8 млн.теңгеге дейін, жеке кәсіпкерлер мен шаруа немесе фермер қожалықтарында - 2,8 есе, 269,5 млн. теңгеге дейін, ал ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында көрсеткіш, керісінше, 18% - ға, 174,3 млн. теңгеге дейін төмендеді.
Контрабандышылар бидайды Қазақстанға әкелуді жалғастыруда. Елде бидайды заңсыз әкелудің көптеген әрекеттері байқалады. Белгіленген шектеулерді айналып өту үшін әртүрлі әдістер қолданылады. Естеріңізге сала кетейік, шілде айының соңында бидайдың ел аумағы арқылы транзитін қоспағанда, 2024 жылғы 31 желтоқсанға дейін үшінші елдерден және ЕАЭО елдерінен Қазақстан аумағына көліктің барлық түрлерімен бидайды әкелуге тыйым салу туралы шешім қабылданды. Ауыл шаруашылығы министрлігінің мәліметінше, Батыс Қазақстан облысының Темір жол фитосанитариялық бекеттерінен аумақтық инспекция инспекторлары РФ Саратов облысынан 4 вагон бидай (251 тонна) анықтап, қайтарған. Вагондар Талдықорғанға жол тартқан Бұл факт астық контрабандасының жалғасып жатқан әрекеттерін көрсетеді.
Депутаттар ауыл шаруашылығы министрлігінен мал қорымдарын бақылауды күшейтуді талап етеді. Ескірген шұңқырларды инсинераторларға ауыстырған дұрыс. Депутаттар өз үндеуінде белгіленген ережелерге сәйкес жануарлардың өлікселері не өртелуі, не мал қорымдарында кәдеге жаратылуы тиіс екенін атап өтті. Мал қорымын ұйымдастыру үшін айтарлықтай инвестициялар қажет, өйткені бұл жер астында 10 м тереңдікте орналасқан күрделі бетон құрылымы. Бір мал қорымын ұйымдастыру үшін экскаваторды, құрылысшылар бригадасын алып, бетонның үлкен массасын сатып алып, құйып, еден, қоршау жасау керек. Мұның бәрі аз ақшаға тұрарлық емес. Мал қорымында жануардың өлекселерін кәдеге жарату немесе арнайы қондырғыларда өртеу мүмкіндігі болмаған жағдайларда, ережелер өлекселерді шағын, арнайы қазылған шұңқырларда өртеуге мүмкіндік береді. Өлекселерді отынмен және резеңке қалдықтармен жағуға болады. Олар сондай-ақ мал қорымына кеткен аумақтар бірнеше жыл бойы жайылымдар мен шабындықтарға жарамсыз болып қалғанын атап өтті. Ал елде көптеген ауыл тұрғындары жайылымдық және шабындық жерлердің жетіспеушілігінен зардап шегеді. Еліміздегі биологиялық қалдықтарды кәдеге жарату, жою жөніндегі ахуалды жақсарту үшін олар ауыл шаруашылығы министрлігіне 3 қадам ұсынды: 1) қолданыстағы мал қорымдарының эпидемиологиялық талаптарға және санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкестігіне мониторинг жүргізе отырып, қазіргі ахуалға нақты талдау жүргізу; 2) мал қорымдарының толық тізілімін құруды және жануардың азық-түлік және азық-түлік емес шикізатын өңдеу кезінде алынатын биологиялық қалдықтардың тізбесін бекіту; 3) жаңа объектілер - мал қорымдарын құруға тыйым салуға, оларды биологиялық инсинератор қалдықтарын кәдеге жарату және жағу үшін жоғары температуралы пештерге ауыстыру стратегиясын әзірлеу.
Солтүстік Қазақстанда органикалық заттар бойынша халықаралық конференция өтеді. AGRIWELL компаниясыhttps://www.agriwell.com/ru- ЕО-дағы органикалық майлы тұқымдар, бұршақ және дәнді дақылдардың ірі импорттаушыларының бірі - Қазақстанда Солтүстік Қазақстан облысы Мамлют ауданы әкімдігінің қолдауымен органикалық егіншілік бойынша халықаралық конференция ұйымдастырады. Сараптамалық кездесу 18 қыркүйекте Мамлютка мәдениет үйінде өтеді. Конференцияға Еуроодақ өкілдері келеді, олар органикалық ауыл шаруашылығы өнімдері өсірілетін алқаптарға баруды жоспарлап отыр. Алдағы кездесудің басты мақсаты тұрақты дамудың негізі ретінде органикалық егіншілік қағидаттарын ілгерілету, сондай-ақ Батыс пен Шығыс арасындағы берік және жемісті байланыстарды нығайту болып табылады. Талқылау тақырыптары: органикалық егіншіліктің негіздері, топырақтың денсаулығын сақтау, ауыспалы егісті тиімді басқару, органикалық тыңайтқыштар мен компосттарды қолдану, органикалық жүйеде әртүрлі дақылдарды өсірудің технологиялық ерекшеліктері және басқалар. Американдық NuSeed компаниясы - күнбағыс тұқымын өндіру технологиясындағы соңғы жетістіктер мен инновацияларды ұсынатын презентация өткізеді. Іс-шара 23 қыркүйекте атап өтілетін Еуропалық органикалық күнмен тұспа-тұс келеді.
