Ангустарды бордақылау туралы не білу керек?

Мал шаруашылығындағы ең перспективалы сала - ірі қара мал (ІҚМ) өсіру. Бүгінгі таңда мәрмәр ет өндіру үшін қолданылатын көптеген ірі қара тұқымдары бар, бірақ қазіргі уақытта ең танымалы - абердин-ангус тұқымы: Black angus немесе Абердин-ангус. Әлемде өндірілген барлық мәрмәр сиыр етінің шамамен 80%-ы дәл осы тұқымның бұқаларынан өндіріледі.

Бордақыланған малды сатып алушылар көбінесе ангустарды сұрайды. Дегенмен, бұл - әлемдік бренд, мәрмәр еттің символы. Оларды әсіресе Өзбекстаннан келген сатып алушылар жақсы көреді.

Абердин-ангус тұқымының артықшылықтары:

• Тұқылдық (мүйізсіз) және қара түс - бұл ангустар будандастыру кезінде белсенді түрде берілетін басым белгі - 100% жағдайда. Оларды абердиндер басқа тұқымдардың дарақтарымен шағылысқан кезде де ұрпақтарына береді. Бұл кішкентай сиырлар шоқтығында сирек 120 см-ге жетеді.
• Қиын климаттық жағдайларға оңай бейімделеді.
• Ұзақ өмір сүреді. Орташа өмір сүру ұзақтығы - 28-30 жыл.
• Құнарлы. Өмір бойы репродуктивті қабілеттерін сақтайды. Бұзаулардағы өлім-жітімі нөлге жуық - олардың иммунитеті күшті және денсаулығы жақсы. Төлдеу оңай өтеді. Бұзаулар кішкентай, сондықтан төлдеу кезінде ешқандай қиындықтар болмайды.
• Үлкен салмақ пен ірілік. Бұзаулар кішкентай болып туылады, олардың салмағы сәйкесінше қашарлар мен бұқаларда 22-23 кг және 25-26 кг құрайды. Қашарлар 14-15 айда ұрықтандырылады. Ал екі жасқа дейінгі бұқашықтарда союға қажетті параметрлер болады. Семіздікке жол бермеу үшін малдың дұрыс қоректенуін қамтамасыз ету маңызды.
• Олар жоғары ет өнімділігімен ерекшеленеді. Етінің жоғары дәм қасиеттері - майдың жұқа қабаттарына байланысты ет ерекше «мәрмәр» құрылымға ие болады.
  

Бұл тұқым ерте жетілуімен ерекшеленеді - бойы тез өседі, бірақ ерте тоқтайды. Бұл тұқымның жаңа төлдеген бұзауының салмағы шамамен 25 кг құрайды. Ал 6 айлық жасқа жеткен бұзаулардың салмағы 170-180 кг құрайды. Күніне жас қара ангус қашарлары немесе бұқалары шамамен 1 кг салмақ жинайды. Бір жарым жасар бұзаудың салмағы шамамен 550 кг құрайды. Жақсы бордақыланған ересек сиырлардың салмағы 650 кг, ал абердин-ангус бұқаларының салмағы 800 кг құрайды. Егер малдың қорегіне байыппен келсе, осындай көрсеткіштерге қол жеткізуге болады.

«Терра» ЖШС (Қазақстандағы ең ірі бордақылау алаңы) директоры Арман Исмурзин:

— Жалпы, ангусты 600-700 кг-ға дейін бордақылауға болады, - деп түсіндірді Арман Исмурзин. — Олардың салмақ қосуы орташа деңгейден жоғары, тәулігіне 1,5-2 кг. Сонымен қатар, оларды бордақылауда ұзақ ұстауға болады, олар өсу энергиясын жоғалтпайды. Біз ангусты 1000 кг-ға дейін және одан жоғары бордақыладық. Бірақ бұл қолайлы емес, мұндай алыптар бөлшектеуге сыймайды.

Тұқымның өнімділігі:

• Ұшадан 60% таза ет алынады - бұл өте жоғары өнімділік.
• Ұрғашының салмағы орта есеппен 500-600 кг, ал егер оны мақсатты түрде бордақыласа - 700 кг.
• Бұқалар 1000 кг-ға жетеді. Олар жас кезінде – еті жұмсақ және нәзік болған кезде сойылады. Сою үшін ең қолайлы жас - 1,5-2 жас.
• Алты айда бұзау 152-158 кг салмақ қосады - 22-28-ден (бұзаудың салмағы) 180 кг-ға дейін.
  

Малдың тез өсіп, пропорционалды дамуы үшін малдың дұрыс қоректенуін қамтамасыз ету маңызды. Бұл тұқымның сиырларында аналық инстинкт өте жақсы дамыған, сондықтан ата-ененің жанында болу жас малға пайдалы. Сорғышта 8 айға дейін бұзаулар күніне 800-900 г салмақ қосады. Сүтею кезінде бір сиыр 1600-2000 литр сүт береді. Әдетте, емізетін сиырлар сауылмайды - сүт бұзауды азықтандыруға кетеді. 8 айда сүтпен азықтандырғаннан кейін бұзаудың салмағы шамамен 230 кг болады.

Енесінен айырылған бұзаулар диетада ұсталады. Бастапқыда олар жем концентраттары араласқан шөппен қоректенеді, содан кейін біртіндеп төрт түрлі жүгері қосылады.

Кейбір фермерлер кішкентай ангустарды антибиотикпен суарады, бірақ бұл міндетті емес. «Болашаққа» емдеу тіпті ірі қара малдың денсаулығына зиян тигізуі мүмкін. 8 айлық емшек сүтімен емізу бұзауды сау иммундық жүйемен қамтамасыз етеді және олар сирек ауырады (өйткені олардың ата-енесі жұмысшы мал болған).

Сиырлардың жасына байланысты салмағы

Қоректену

Жылдың көп бөлігінде жайылатын абердиндердің рационының негізі - жасыл жем. Қыста олар далада тұрмағандықтан, малға жоғары сапалы қорек беріледі: сүрлем, шөп, тамыр дақылдары, ұсақталған астық, құрама жем.

Мал семірмеуі үшін қоректену нормаларын сақтау маңызды. Бұл тұқымның малы жем-шөптің жоғары конверсиясымен ерекшеленеді. Артық салмақ аяқтарға үлкен жүктеме туғызады, бұл жарақатқа әкелуі мүмкін. Сондықтан қоректену режимін сақтау маңызды:

• тәулігіне үш-төрт қоректендіру;
• қоректің 2/3 бөлігі күннің бірінші жартысында болады;
• құрама жем қатаң мөлшерленеді (массадан және қажетті өсуден есептеу).
  

Жануар 1 кг салмақ жинауы үшін оған 6,5 кг жем бірлігін тұтыну керек, бұл келесідей болуы мүмкін:

• құрғақ сұлы — 6,5 кг;
• немесе шалғынды шөп — 32,5 кг;
• немесе пішен — 13 кг.
  

Минералды үстеме жем:

• сүйек ұны;
• фторсыздандырылған фосфат;
• үшкальций фосфаты;
• диаммонийфосфат және басқалар.
  

Ет осы тұқымға тән керемет дәмге ие болуы үшін малды қоректендіру үшін концентраттарды қолданудың қажеті жоқ.

Қыста жануарлар пішенмен, тамыр дақылдарымен және көкөністермен, минералды қоспалармен қоректенеді. Рационға: жүгері жарма жемі, жом, кебек, шабындық шөптер, сүрлем, құрама жем, картоп, қызылша, сәбіз кіреді. Күніне сегіз грамға дейін тұз беру міндетті.

Су

Таза су жануарларға үнемі қолжетімді болуы керек, әйтпесе ас қорыту мүшелерінде проблемалар туындайды. Су бөлме температурасында болуы керек, міндетті түрде таза. Бір дараққа шамамен жүз литр қажет. Суды күніне екі рет ауыстыру керек.
Бордақылау

Етті тұқымды сиырларды бордақылаудың мақсаты - сою үшін 16-18 айда салмағы 450-550 кг болатын бұқашықтарды өсіру. Ет табындарын етке бордақылау суалмаған жасынан басталады. Табынды толтыру үшін қолданылмайтын дарақтар етке бордақыланады. Сегіз айлық жасында бұзаулар енесінен айырылады. Рационға құрама жем, түрлі премикстер және ұсақталған астық енгізіледі.

Ең жақсы ет піштірілген бұқашықтардан алынады. Ұрықсыздандыру бұзауларда да жүргізіледі. Ұрықсыздандырудың арқасында:

• ет талшықтары жұқарады, ал ет нәзік болады;
• бұқашықтар сиырлармен бір табында жайыла алады, олар үшін бөлек жайылым ұйымдастырудың қажеті жоқ.
  

Бордақылау кезінде рационный негізі:

• ұсақталған астық;
• пішен;
• құрама жем, бірақ олар еттің дәмін нашарлатады;
• премикстер - дәрумендер мен минералдар.
  

800 г дейінгі салмақта орташа тәуліктік өсім беретін бордақылау кезінде малды азықтандыру нормалары келтірілген:

Союға арналған ірі қара малды ұстаудың ең жақсы нұсқасы - піштіргеннен кейін жануарларды қораға шағын топтарға орналастыру. Мұндай ұстау минималды қозғалыс белсенділігіне, жоғары құнарлы қоректенуге және стрестік жағдайлардың болмауына ықпал етеді, бұл тәулігіне шамамен 1,4-1,8 кг салмақ қосуға әкеледі. Ет табындарынкез келген оңай қолжетімді жеммен қоректендіруге болады. Ірі қара малдың рационында шөп, шырынды жем, соның ішінде сүрлем, целлюлоза, жом сияқты өнімдер болуы керек. Ет табынының рационы әр түрлі қоспалармен байытылуы керек: дәрумендер, минералдар. Дұрыс өсірілген бұқа керемет дәмі бар кем дегенде 350 кг жоғары сапалы қара ангус мәрмәр сиыр етін береді.

Етті тұқымды сиырларды азықтандыру туралы неғұрлым егжей-тегжейлі ұсынымдармен Ангус республикалық палатасының сайтында танысуға болады.

Иван Родимченко