Бұл шолуда сіздер "Бәйтерек" холдингі фермерлерге арналған эксперименттік жобаны бастағаны туралы оқи аласыздар. Шығыс Қазақстан облысында "Дала күні" өтті. Сондай-ақ, Қазақстан дәнді дақылдар алқабын майлы дақылдардың пайдасына 0,5 млн гектарға қысқартқанын оқу қызық болады. Ұлттық статистика бюросы ауыл шаруашылығы жануарларының санағын жүргізеді. Ал, Сіздер қазақстандық компаниялардың Шанхайдағы көрмеге шақыратынын білдіңіздер ме?
Осы және өзге туралы № 73 АгроИнсайдтың жаңа шығарылымнан көбірек оқыңыздар.
Қазақстанда бидай өнімі 2024 жылы 17 млн тоннадан асуы мүмкін – АШМ болжамы. Атап өтілгендей, АШМ мамандарының пікірінше, дақылдардың қазіргі жағдайы жақсы өнім алуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, қалған вегетациялық кезеңде және егін жинау кезінде ауа-райы жағдайлары маңызды. Жалпы, бидайдың жалпы жиналуы 17 млн тоннадан асады деп жоспарлануда. Бұл көлемдер ішкі нарықтың қажеттіліктерін толық жабу және белгілі бір көлемдерді экспортқа жөнелту үшін жеткілікті. Ресми статистика деректеріне сәйкес, 2022 жылы Қазақстанда бидайдың жалпы жиналуы 16,4 млн тоннаны құрады, ал 2023 жылы қолайсыз ауа-райына байланысты 12,11 млн тоннаға дейін қысқарды.
"Бәйтерек" холдингі фермерлерге арналған эксперименттік жобаға бастамашы болды. "Бәйтерек" Ұлттық басқарушы холдингі" АҚ"Сыйақы мөлшерлемесін бөлу" эксперименттік жобасының іске қосылғаны туралы хабарлайды. Жоба өсімдік өсірушілерді жеңілдетілген қаржыландыру арқылы қолдауға бағытталған, алайда сыйақы мөлшерлемесін субсидиялау мемлекеттік қаражаттан емес, тауар жеткізушілер есебінен жүзеге асырылады. Пилоттық жоба аясында Қостанай облысының "Қарлығаш" несие серіктестігінің қатысушысы және қарыз алушысы "FOODGRAIN" ЖШС қаржыландырылды. Егер эксперимент өзінің тиімділігін растайтын болса, "Cыйақы мөлшерлемесін бөлу" құралы өнеркәсіптік деңгейде енгізіледі. Фермерлер жеңілдетілген сыйақы мөлшерлемесі бойынша қаржыландыруды алады, бірақ бұл мөлшерлемеге субсидиялар олар жұмыс істейтін тауарларды жеткізушілерден алынады. Бұл тәсіл фермерлер үшін несие ресурстарының қолжетімділігі мен тартымдылығын сақтай отырып, саланы жеткіліксіз қаржыландыру мәселесін тиімді шеше отырып, мемлекеттік бюджетке түсетін жүктемені едәуір қысқартуға мүмкіндік береді. Жобаға қатысуға мүдделі фермерлер холдингтің еншілес ұйымы - "Аграрлық несие корпорациясы" АҚ-ға анықтама қызметінің 5353 телефоны арқылы хабарласа алады.
2025 жылдың қаңтарынан бастап балық өңдеуді субсидиялау енгізіледі. Дайын өнімді өндіру және өткізу үшін балық шикізатын кәсіпшілік, көл-тауар, тор және басқа да балық өсіру шаруашылықтарынан сатып алу кезінде кәсіпорындарға субсидиялар төленетін болады. Кепілдендірілген сатып алу бағалары белгіленетін балықтардың нақты тізбесіне сәйкес балық шикізатын сатып алу шығындары (килька, табан балық, торта балық, сазан (тұқы), сом, дөңмаңдай) субсидиялауға жатады. Жоба сараптамадан өту үшін, сондай-ақ құзыретті мемлекеттік органдармен келісуге жіберілді және Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрінің бекітуіне енгізілді. Бұл ретте осы ережелер күшіне енеді және 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді деп болжанады.
Астық, майлы және бұршақ дақылдарын өндірушілерге арналған сауда стратегиясы бойынша ұсыныстар 22.07.2024. Өткен аптада астық және майлы дақылдар нарығында айтарлықтай өзгерістер болған жоқ. Ұн тартушылар мен трейдерлер қызметтің тоқтатылғаны туралы хабарлайды, көбісі жаңа егінге дейін.
Қазақстан дәнді дақылдар алқабын майлы дақылдардың пайдасына шамамен 0,5 млн гектарға қысқартты. Қазақстандағы жалпы егіс алаңы 2024 жылы 23,8 млн га құрады. ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі нақтылағандай, ағымдағы жылға арналған әртараптандыру жоспарларына толық қол жеткізілді. Мәселен, бидай алқабы 450,3 мың гектарға, майлы дақылдар 608 мың гектарға, қант қызылшасы 9,4 мың гектарға ұлғайтылды. Суды көп қажет ететін дақылдардың ауданы: күріш - 6,9 мың гектарға, мақта — 16 мың гектарға қысқарды. Саланың жалпы өнімін ұлғайту бойынша биылғы жоспар - 111%. 6 айдың қорытындысы бойынша өсім 103% құрады. Үкімет биыл алғаш рет жеңілдетілген несиелеу көлемі 580 млрд теңгеге дейін жеткізілгенін еске салды (өткен жылдары бұл көлем 180 млрд теңгеден аспады). Фермерлер пайдаланатын элиталық тұқымдардың үлесі 7,1% - дан 9% - ға дейін өсті. 6 айдың қорытындысы бойынша ауыл шаруашылығы саласына 410 млрд теңге инвестиция тартылды. Ағымдағы жылға жоспарланған көлем 1,7 трлн теңгені құрайды.
Қазақстан, Түрікменстан және Ауғанстан астықты ауыстырып тиеу үшін жаңа теміржол магистралі мен логистикалық орталық салуды жоспарлап отыр. Ақтауда Қазақстан, Түркіменстан және Ауғанстан өкілдерінің үшжақты кездесуі өтті. Онда тараптар Түркіменстанның батыс шекарасынан Ауғанстан арқылы Пәкістанға және одан әрі Үндістанға өтетін Тургунди-Герат-Кандагар-Спин-Булдак жаңа теміржол магистралін салу мүмкіндіктерін талқылады. ҚР вице-премьері Серік Жұманғариннің айтуынша, мұнда іс жүзінде Ауғанстан арқылы Пәкістанға және одан әрі Үндістанға Батыс дәлізін салуды бастау туралы сөз болмақ. Түркімен тарапы Ауған әріптестерімен Тургундиде логистикалық орталық құруға келісті және жақын арада құрылысқа кірісуге ниетті. Астықты, контейнерлерді және басқа да жүктерді ауыстырып тиеу үшін қуаттар салу жоспарлануда. Жоба іске қосылғаннан кейін логистикалық орталық Тургунди тарапынан жүк айналымының артуына серпін береді. Ауған тарапының өкілдері Қазақстан мен Түрікменстан арқылы Пәкістанға өтетін жүктердің транзитін қамтамасыз етуге дайын екендіктерін білдірді. Олар тасымалдау процесінің барлық қатысушылары үшін осы дәлізді дамытудың тиімділігін атап өтіп, Қазақстан мен Түркіменстан аумақтары арқылы қытай тауарларын импорттауға қызығушылық білдірді.
Қазақстанда отандық тұқым шаруашылығын дамыту үшін "Qazaq Tuqym" консорциумы құрылды. Оның негізгі мақсаты - отандық селекцияның ауыл шаруашылығы дақылдарының жаңа сұрыптарын әзірлеуді және енгізуді жеделдету, сондай-ақ елдегі элиталық тұқымдар өндірісінің көлемін ұлғайту. Консорциум құрамына елдің солтүстік өңірлерінде орналасқан ҰАҒБО еншілес ұйымдары кірді. "Qazaq Tuqym" консорциумы ғалымдар, селекционерлер және тұқым өсірушілер арасындағы тиімді ынтымақтастық арқылы өнім сапасын жақсартуға бағытталған, сондай-ақ селекцияны жеделдету, жаңа сұрыптарды енгізу және технологияларды сынақтан өткізу үшін демонстрациялық полигондар құруды қоса алғанда, бірнеше стратегиялық міндеттерді шешетін болады. 2030 жылға қарай егіс алқаптарының жалпы көлеміндегі отандық тұқымдардың үлесін 20-25% - ға ұлғайту жоспарланып отыр, бұл осы мерзімге жоспарланған тұқымға деген жалпы сұраныстың 80% қамтуға қол жеткізуге маңызды қадам болып табылады.
ҚР АШМ асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуды субсидиялау қағидаларының жобасын әзірледі. Жоба спорттық бағыттағы қазақ жылқы тұқымының генетикалық әлеуетін жақсартуға бағытталған және елде жылқы шаруашылығын қолдауға және дамытуға арналған субсидиялаудың 3 жаңа бағытын қамтиды. Оның ішінде асыл тұқымды орталықтардың спорттық бағыттағы қазақ жылқы тұқымының генетикалық қасиеттерін арттыру үшін шетелдік селекция өндіретін асыл тұқымды айғырларды сатып алуы, спорттық бағыттағы қазақ жылқы тұқымының аналық басымен селекциялық-асыл тұқымдық жұмыс, спорттық бағыттағы қазақ жылқы тұқымының асыл тұқымды мал басын ұстауға жұмсалған шығындарды өтеу. Жаңа ережелерді қабылдау қостанайлық спорттық бағыттағы жылқы тұқымын сақтауға және оның елдегі популяциясының өсуіне жағдай жасайды, ат спортының ұлттық түрлерін дамытуды, қазақ халқының мәдениетін, дәстүрлері мен өмір салтын насихаттауды қамтамасыз етеді. Қағидалар жобасында ауыл шаруашылығы мақсатындағы елді мекендердің жер санаты бар Шымкент қаласының фермерлері үшін мемлекеттік қолдау алу мүмкіндігі көзделген.
Ұлттық статистика бюросы ауыл шаруашылығы жануарларының санағын жүргізеді. Қазақстанда мал басын, егістік жерлердің санын және арнайы техниканы есептеу жоспарлануда. Үй шаруашылықтарының сауалнамасына 20 тамызда кіріседі. 54 елді мекен, оның ішінде қалалар мен ауылдар қамтылмақ. БҰҰ азық-түлік және ауылшаруашылық ұйымында мұндай санақты әр 5 жыл сайын жүргізу ұсынылады.
Шығыс Қазақстан облысында "Дала күні" өтті. Оған 200-ге жуық адам, соның ішінде ҰАҒБО КеАҚ өкілдері мен шаруа қожалықтарының басшылары қатысты. Қатысушылар аграрлық ғылымды дамытудың өзекті мәселелерін талқылады, бизнес-құрылымдармен өзара іс-қимыл, ауыл шаруашылығы саласындағы жаңа технологиялар мен әзірлемелерді енгізу, егістік дақылдарының жаңа сұрыптарын пайдалану мүмкіндіктері, егіннің сапасы мен көлемін едәуір жақсарта алатын заманауи агротехнологиялар туралы пікір алмасты. "ШҚАШТС" ЖШС басқарма төрағасы Кенжеғазы Тоқтасынов отандық сұрыптарды дәріптеудің және елімізде аграрлық ғылымды дамытудың маңыздылығын атап өтті. Дала күнінд жаңа сұрыптардың тұсаукесері өтті. 2017 жылы өсірілген "Алтай 1" күздік жұмсақ бидайдың бірегей сұрпы қызығушылық тудырды. Әлеуетті өнімділігі 70 ц/га дейінгі бұл сұрып №1128 селекциялық жетістікке патент алды және 2021 жылдан бастап мемлекеттік сұрыптау сынағынан өтуде.
Жүгеріні өңдеу Түркістан облысында жолға қойылады. 34 млрд теңгеге бұл жоба іске асырылатын болады. Жоба Шардара ауданында индустриялық аймақ аумағында 35 гектарға іске асырылатын болады. Қазіргі уақытта жүгеріні сақтауға және кептіруге арналған ғимараттардың құрылысы аяқталды. Кәсіпорында жүгеріні крахмал-сірне өңдеу жолға қойылады. Бұл ауылшаруашылық дақылдарынан крахмал мен сірне шығарылады. Зауыттың қуаттылығы жылына 100 мың тоннаны құрайды. 100 жұмыс орнын құру жоспарлануда. Жоба 2025 жылдың соңына дейін жүзеге асырылуда.
Түркістан облысында бидай жинау кешіктірілуде. Түркістан облысында бидай жинау қарқыны төмен. Айдың басынан бері аймақта жаңбырлы және желді ауа-райы болды. Жауын-шашынның көп болуына байланысты ауыр комбайндар балшыққа батуда. Ауа-райының қолайсыздығы дәнді дақылдардың сапасына да әсер етеді. Түркістанда көктемде күткен жаңбыр шілде айында жауды. Ұзақ уақытқа созылған жауын-шашын бидай алқаптарын ауыр техникаға өтпейтін етті. Нәтижесінде комбайндар тұр, ал егіннің өнімділігі төмендеуде, - деп шағымданады жергілікті фермер Нұржігіт Жаппасбаев. Нөсер жаңбырға қатты жел қосылды. Оның екпіні масақтардың жапырылуына әкелді. Бұл жинау процесін айтарлықтай қиындатты. Жоғары ылғалдылық глютенді арттырады және бидайдың сапасын төмендетеді. "Қазгидромет" облыстық филиалы мамандарының айтуынша, шілденің соңғы онкүндігі ыстық болады. Бірақ аймақтың таулы аймақтарында жаңбыр мен жел әлі де мүмкін. Бірақ шілденің соңғы күндері ыстық болады. Ауа температурасы 40 градусқа дейін қызады. Биыл өңірде бидай егістігіне 282 мың гектар жер бөлінді. Қазір фермерлер әр гектардан орта есеппен 20 центнер өнім алады.
Бес мың тонна көкөніс қоймасын түрік компаниясы салады. Ауыл шаруашылығы вице-министрі Ермек Кенжеханұлы "Saraylım Tarım" Басқарма төрағасы Ылыджа Мұстафамен кездесу өткізді. Кездесу барысында тараптар инвестициялық жобаларды іске асырудағы ынтымақтастық мүмкіндіктерін талқылады. "Saraylim Tarim" Түркия Республикасында жемістер мен көкөністерді сақтау саласында жетекші болып табылады. Кәсіпорынның қойма үй-жайларын сақтау қуаты жылына 14 мың тонна жемісті, қайта өңдеу қуаты жылына 35 мың тоннаны құрайды. "Saraylim Tarim" өнімдері әлемнің 18 еліне экспортталады. Компания қуаттылығы бес мың тонна көкөніс қоймасын салуға мүдделі. Жобаның құны шамамен 15 миллион АҚШ долларын құрайды. Ылыджа Мұстафа жоба Алматы облысында іске асырылатынын, Қазақстандық серіктес анықталғанын хабарлады.
Шыбындар сиырлардағы маститтің тікелей көзі болып табылады. Генетикалық тізбектегі жаңа зерттеулер шыбындардың сиырларда мастит тудыратын патогендік бактерияларды тасымалдайтынын көрсетеді. Ересек шыбындар қансорғыштар болып табылады және тамақтандыру кезінде бактерияларды жоя алады, бұл ірі қара малға тікелей қауіп төндіруі мүмкін. Ал, шыбындардың тістемейтін түрлері, белгілі бір бактериялық қоздырғыштарға төзе алады, өйткені олар көңмен қоректенеді. Шыбындар дымқыл төсек-орын, көң және бүлінген немесе шашыраңқы жем сияқты ылғалды органикалық заттарда көбейеді. Осы себепті шыбындардың алдын алу мен бақылаудың алғашқы қадамы барлық аумақтарды аталған органикалық заттардан бос ұстау болуы керек. Шыбынның жұмыртқадан дернәсілге және ересек түріне дейінгі даму циклі шамамен 3 апта. Көң мен лас қоқысты қорадан мүмкіндігінше алып тастау керек. Компост жасау және компост үйіндісін айналдыру немесе қопсыту апта сайын жүргізілуі керек, сонымен қатар сұйық көңнің бетінде қыртыстың пайда болуын болдырмау шыбындардың көбею орындарын жояды.
Қазақстандық компанияларды Шанхайдағы көрмеге шақыруда. Қазақстандық компаниялар үшін 2024 жылғы 5-10 қараша аралығында Шанхайда өтетін China International Import Expo Қытай халықаралық импорттық көрмесіне қатысуға тіркеу ашық. Қазақстандық экспортқа бағдарланған кәсіпорындарды іріктеуді "QazTrade "сауда саясатын дамыту орталығы" АҚ мемлекеттік қолдау шараларының операторы жүргізетін болады. Іріктеу үшін компания Қазақстан аумағында кәсіпкерлік субъектісі ретінде тіркелуі тиіс. Компанияның өнімдері және/немесе қызметтері қытай нарығында сұранысқа ие болуы керек. Өнімдердің немесе қызметтердің сапасы ҚР қауіпсіздік стандарттарының талаптарына және халықаралық стандарттарға сәйкес болуы қажет. Кәсіпорында қолданыстағы заңнамаға сәйкес салықтарды, алымдарды және басқа да міндетті төлемдерді төлеу бойынша берешек болмауы тиіс. Кәсіпкерлердің Қытай аумағындағы іс-шараларға қатысуы үшін олардың ҚХР Бас кеден басқармасы жүйесінде аккредиттелуі талап етіледі. Ветеринариялық және фитосанитариялық бақылауға жататын тауарлар мұқият қаралады. Азық-түлік өнімдерін, соның ішінде сусындарды өндіру және сақтау кәсіпорындары тіркеліп, қытайдың CIFER тіркеу жүйесіне енгізілуі керек.
Көрмеге қатысуға тіркелу 2024 жылдың 15 тамызына дейін ашық. Тіркелу СІЛТЕМЕ арқылы қолжетімді.
