Осы жылдың маусым айында Жамбыл облысы Талас ауданының Тамды ауылы сібір жарасына байланысты карантинге жабылды. Ол кезде ауру үш ауылда анықталды.
Тамыз айының соңында Қазақстанда сібір жарасын жұқтырудың 15 жағдайы тіркелді. Ауру ошағы Ақмола облысының Үшқарасу ауылында табылды. Ауырғандар жануарлармен байланыста болған - ауру жануарларды союға, тасымалдауға және жоюға қатысқан. Барлық тексерілген инфекция ошақтарында дезинфекция жүргізіліп, ауданда карантин жарияланды. Таралу ошақтарында дезинфекция жүргізілді, одан әрі зерттеу үшін топырақ пен жер асты суларының сынамалары алынды, 500 кг-нан астам ластанған ет жойылды.
Мал жұқтырудың себебі ауыл шаруашылығы жануарларын міндетті сәйкестендірудің болмауы екені анықталды. Яғни, ферма иесі өз малының болуын жасырды, сондықтан жануарларға міндетті вакцинация жасалмаған. Әрине, кез-келген ветеринарлық бақылау туралы мәселе туындауы мүмкін емес еді. Министрлікте айтылғандай, фермерге айыппұл төлеуге міндеттелді және әкімшілік жауапкершілікке тартылды.
Сондай-ақ, АШМ деректері бойынша ауылға 1,7 мыңнан астам доза вакцина және 900 л дезинфекциялау құралдары жеткізілді, залалды бағалау жөніндегі арнайы комиссия құрылды.
Батыс Қазақстан облысының Жаңақала ауданында сібір жарасына қарсы вакцинаны дұрыс енгізбеу салдарынан 6 қой өлді. Тағы үш жануар өлім аузында болды. Ветеринар вакцинаның төрт дозасын енгізгені анықталды. "БҚО ветеринарлық дәрігерлері" қоғамдық бірлестігінде өлімнің себебі бірнеше сәттер – жануарлардың әлсіреген жағдайы және препаратты дұрыс енгізбеу (тері астына, түксіз жерге енгізу керек) екенін хабарлады.
Ветеринария ғылымдарының докторы, БҚИТУ ветеринария және биотехнология ҒЗО директоры Ғайса Әбсатіров жыл сайын сібір жарасы жиілеп барады деп есептейді. Оның пікірінше, бұл жүйелі бақылаудың және мемлекет тарапынан тиісті орындаудың жоқтығын көрсетеді. Сонымен қатар, елде ветеринарларда кадр тапшылығы бар. Бүгінгі таңда мамандықтың беделі бірдей емес, ветеринарлардың көпшілігі аға буын өкілдері.
"Биыл Қазақстан бойынша Жамбыл, Абай, Ақмола облыстарында 38 жағдай тіркелді. Бұл мерзімді таралу бізде сібір жарасын көму орындары дұрыс ескерілмегендіктен пайда болады. Сібір жарасының қоздырғышы топырақта ондаған жылдар бойы сақталуы мүмкін споралар түзеді және мелиорация, құрылыс жұмыстары, жерлеу жұмыстары кезінде споралардың жұқпалы қабілеті ашылып, қалпына келтіріледі", - деді Ғайса Ғарапұлы.
Ол қорымдар саркофаг түрінде дұрыс қоршалып, герметикалығы үшін цементпен жабылып, айналасында сібір жарасынан опат болған жануарлардың өлекселері көмілген жер туралы көрсеткіштер болуы керек деп атап өтті. Сонымен қатар, бұл аурудың таралуына қолайлы факторлар белгілі – жоғары ылғалдылық, су қоймаларынан қорымдардың жақын орналасуы және т.б.
Бүгінде Қазақстанда 2571 сібір жарасы жерленген. Барлық жерлеу орындары тану белгілерімен белгіленіп, қоршалуы тиіс. Ведомствода жерлеу бойынша цифрлық мәліметтер қызметтік пайдалануға арналған құжаттар болып табылатынын және жариялауға жатпайтынын атап өтті.
ҚР "Ветеринария туралы" Заңына сәйкес қоршау мен ескерту белгілерін салу, оларды қайта жаңарту және күтіп-ұстауды қамтамасыз ету, сондай-ақ зоогигиеналық және ветеринариялық (ветеринариялық-санитариялық) сібір жарасы көмінділерін сақтау облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының құзыретіне кіреді. Бұдан басқа, ҚР АШМ Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитетінің аумақтық инспекциялары тұрақты түрде жергілікті атқарушы органдарға сібір жарасы көмілген орындарының қоршауларын қайта құру үшін қаржы қаражатын бөлу туралы талаптары бар хаттарды, сондай-ақ сібір жарасы көмілген жерлерінде анықталған бұзушылықтарды ветеринариялық-санитариялық нормаларды жоюды көрсететін хаттарды жолдайды", - деді ветеринариялық бақылау және қадағалау комитетінде.
Бүгінгі таңда сібір жарасын көму үшін ветеринарлық бақылау комитеті емес, жергілікті атқарушы органдар жауап береді. Өкінішке орай, әрбір ЖАО бұл жұмыс саласын дұрыс орындай бермейді. Мысалы, қыркүйек айында сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің мониторингтік тобы Алматы облысының Талғар ауданында заң бұзушылықтарды анықтады.
ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитеті Baibolsyn редакциясына еліміздегі қазіргі кездегі эпизоотиялық жағдай туралы айтып берді. Ресми ақпаратқа сәйкес, бүгінгі күні сібір жарасын жұқтыру жағдайлары жоқ.
"2023 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша Қазақстан аумағында таралу қаупі жоғары жануарлардың аса қауіпті ауруларының 45 түрі бойынша қолайлы жағдай байқалады. 23 түрі бойынша диагностика және вакцинация бойынша арнайы ветеринариялық-профилактикалық іс-шаралар жүргізілуде", - деп атап өтті министрлікте.
Комитеттің мәліметінше, соңғы үш жылда Қазақстандағы эпизоотиялық жағдай 44,7% - ға жақсарды. Бұған жануарлардың жұқпалы ауруларын жою және алдын алу бойынша уақтылы жүргізілетін ветеринариялық-санитариялық іс-шаралар ықпал етті.
Мемлекеттік қызметтер инфекцияның алдын алу үшін малды міндетті вакцинациялауды жүргізеді. Қазақстанда 2023 жылға ветеринарлық қызметпен жануарлардың аса қауіпті 28 ауруына 72,9 млн диагностикалық зерттеулер жүргізу жоспарланған. Ағымдағы жылдың 9 айында 56,1 млн. диагностикалық зерттеулер жүргізілді, бұл жылдық жоспардың 77% құрайды.
"Республиканың ветеринариялық қызметі еліміздегі эпизоотиялық жағдайларды қамтамасыз ету бойынша жұмысты жалғастыруда. 2023 жылға арналған ветеринариялық-профилактикалық іс-шаралар жоспары шеңберінде құстарды қоса алғанда, жануарларды 23 ауруға қарсы вакцинациялау бойынша 175,7 млн.манипуляция жүргізу жоспарланған. Ағымдағы жылдың 9 айында профилактикалық іс-шаралар жоспарына сәйкес 115,0 млн.манипуляция немесе жылдық жоспардың 65% жүргізілді", - деп мәлімдеді Ауыл шаруашылығы министрлігінде.
Бұл шаралар, ветеринариялық қадағалау комитетінде атап өткендей, елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, халық пен жануарлардың денсаулығын қорғауға ықпал етеді.
© Шолпан Жабаева, baibolsyn.kz, 2023 ж.