Қазақтың құйрықты қылшық жүнді қой тұқымы (Kazakh fat-tailed coarse-haired)

Тарихы

Халықтық селекциямен өсірілді, өнімділік деңгейі мен өсіру аймағында ерекшеленетін бірнеше тұқымды қамтиды. Тұқым елдің етті және майлы қойларын өсіретін барлық дерлік аймақтарында аудандастырылған.

2011 жылы Қазақтың қой шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының ғалымдары мен Атырау, Алматы және Шығыс Қазақстан облыстарының асыл тұқымды қой шаруашылығы мамандарының бірлескен селекциялық-асылдандыру жұмысының нәтижесінде жоғары етті-майлы қасиеттерін киіз үйлерге, ұлттық тұрмыстың сәндік-өрнек бұйымдары, кілемдер, текеметтер және т.б. үшін киіз жасауға жұмсалатын ақ және ашық сұр түсті жүнімен үйлестіретін «Аққарабас» жаңа тұқымдық типі құрылды, сынақтан өткізілді және бекітілді.

Тұқым стандарты

Жануарлардың конституциясы мықты, қаңқасы жақсы дамыған және дене бітімі пропорционал. Басы орташа өлшемді, профилі түзу және сәл дөңес тұмсық. Жануарлардың көпшілігі тұқыл. Мойнының ұзындығы орташа, кеудесі кең (шоқтығының сүйірлігі рұқсат етіледі) және терең. Арқасы түзу, бөктеріншегі кең және біршама төмен түсіп тұрады. Құйрығы үлкен, орташа, жинақы. Аяқтары ұзын, мықты, қатты, дұрыс қойылған, тұяқтары қатты, берік, тебіндеп азықтануға және алыс қашықтықтарға жүруге бейімделген.

Жүнінің айқын көрінетін ірі және орташа тұлымдары бар. Қылшықтарының қалыңдығы орташа және мамық жүнінен едәуір асып тұрады. Құрғақ және өлі қылшықтары аз мөлшерде кездеседі. Түсі қоңыр, жирен, сұр және қара, ең қалаулысы – қоңыр, жирен, сұр және биязы жүні ерте шалғырттанатын түстер.

Шаруашылық сипаттамасы

Қазақтың қылшық жүнді құйрықты қойлары ерте жетілуімен ерекшеленеді, әсіресе сүтену кезеңінде және жетілуінің алғашқы 16-18 айында. 4-4,5 ай жасында енесінен айыру кезінде жас қошқарлар ересек жануарлардың массасының орта есеппен 36,1%-на, тұсақтар-53,7%-на, 1,5 жастағы қойлар, тиісінше, 73,6 және 84,9%-на жетеді.

Қошқарлардың тірідей салмағы 90-102 кг шамасында, саулықтардікі – 60-65 кг, енесінен айыратын қошқарлардікі – 35-37 кг, тұсақтардікі – 33-35 кг. Қошқарлардың жүн қырқымы 2,8-3,2 кг, аналықтардікі – 1,7-2,0 кг. 4-5 айлық қошқарлардың соғымдық шығымы 50-52%, ұшадағы жұмсақ еттің шығымы – 79-80%. Қазақтың құйрықты қылшық жүнді қойларының өсімталдығы 108-114% аралығында.

Шаруашылықтарда өсірудің практикалық тәжірибесі

Таралу аймағы

Батыс, Орталық, Солтүстік, Оңтүстік, Шығыс және Оңтүстік-Шығыс Қазақстан шаруашылықтары.

Қазақтың құйрықты қылшық жүнді қойларының үздік отарлары Ақтөбе облысының «Степной» ЖШС, Жамбыл облысының «Бапыш-Сейсенбай» ШҚ және Шығыс Қазақстан облысының «Көкжыра» ӨК асыл тұқымды қой шаруашылықтарында шоғырланған.

Ұқсас тұқымдар

Қазақтың құйрықты жартылай қылшық жүнді қой тұқымы (Kazakh fat-tailed semi-coarse-haired)