Клейдесдаль (Clydesdale)

Тарихы

Ауыр салмақты алып жылқылар 18 ғасырда-ақ белгілі болғанымен, клейдесдаль тұқымдары салыстырмалы түрде жақында пайда болды. Англияның солтүстігінде (Ланкашир округі) ірі бельгиялық ауыр жүк жүк тартатын жылқылар пайда болды, оларды жергілікті кішкентай, бірақ өте төзімді биелермен будандастырған. Нәтиже жақсы: ата-бабаларынан гөрі анағұрлым ірі және сонымен бірге бітімі келіскен құлындар шықты. Бүгінгі клейдесдаль тұқымының барлық жылқылары тұқымның қалыптасуына үлкен әсер еткен Глансер айғырынан бастау алады. Шотландияда 19 ғасырда тұқым айғырларын жалға алу ғұрпы болды: ең жақсы айғыр иесіне барлық ниет білдірушілердің биелерін ұрықтандыру арқылы табыс әкелді. Осы тәсілдің арқасында клейдесдаль жылқылары Шотландияда ғана емес, бүкіл Ұлыбританияда өте тез танымал болды. 1877 жылы клейдесдаль тұқымының асыл тұқымды жылқылар кітабы жасалды. Осы кезеңде оларға шайрлардың қанын араластырған. 19 ғасырдың аяғынан бастап клейдесдальдар Ұлыбританиядан Оңтүстік және Солтүстік Америкаға жол жүріп, бүкіл әлем бойынша жеңіс шеруін бастады. Барлық елдерде олар жергілікті тұқымдарды жақсартатын жылқылар беделіне ие болды – олардың қаны жегілетін және желісті жылқыларға құйылды. Клейдесдаль жылқылары – керемет еңбеккерлер. Дәл солар «Австралияны құрған» дейді мыс. Бірақ бұл оларды Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде құтқармады – техника мен автомобильдердің таралуынан жылқылар машақатқа айналды және клейдесдальдардың саны тұрақты түрде азая берді. 1975 жылы олар жойылып кету қаупі бар тұқымдар тізіміне енгізілді. Алайда, егер де қол қусырып отыра берсе, ағылшындар ағылшын болмас еді. Сөйтіп, 20 ғасырдың 90-жылдарында тұқым қайта жандана бастады. Қазір клейдесдаль жылқыларын Ұлыбританияда да, Канадада да, АҚШ-та да өсіріледі.

Тұқым стандарты

Клейдесдаль атының басы үлкен, маңдайы кең, қырынан кескіні түзу немесе сәл дөңіс мұрынды. Кең танаулы, үлкен көзді, құлақтары өте үлкен. Мойны бұлшықетті, ұзын, әдемі доғалы иілісі бар. Шоқтығы биік. Кеудесі ұзын және кең. Денесі қысқа, жотасы да қысқа, кең және түзу. Клейдесдальдың сауыры бұлшықетті, кең, күшті. Клейдесдалдың аяқтары ұзың, қуатты, тұяқтары мықты және дөңгелек. Клейдесдалдың аяқтары қалың қылшақтар сәндеп тұрады, кейде олар кеудесіне дейін жетеді. Құйрығы мен жалы қалың және түзу. Шоқтығына дейінгі биіктігі 163-183 см, Салмағы 820-1000 кг. Клейдесдалдың негізгі түстері: торы, қоңыр, қара, сирек сұр немесе жирен болады. Клейдесдальдардың аяқтары мен тұмсықтарда ақ белгілер болады, ал аяқтардағы ақ дақтар кейде кеудесіне дейін барады.

Шаруашылық сипаттамасы

Клейдесдалдың мінезі керемет: байсалды және мейірімді. Бұл жылқылар өте белсенді бола отырып, мойынсұнғыш және жақсы үйретіледі. Клейдесдальдар қарапайым және төзімді, әртүрлі жағдайларға жақсы бейімделеді. Клейдесдаль тұқымдары жүрісінің биіктігімен және екпінді желісімен ерекшеленеді. Клейдесдаль өзінің керемет қасиеттеріне байланысты ауылшаруашылық жұмыстары мен жүк тасымалы үшін (соның ішінде шахталарда көмір экспорты үшін), дилижанстарды тасымалдау және т.б. үшін өте жиі пайдаланылды. Клейдесдалдың керемет жұмысшы қасиеттері мен сұлу сырт бітімінің үйлесімі бұл жылқыларды ағылшын корольдік отбасының серуендерге шығуына қолайлы етті. Сондай-ақ, Ұлыбританияның корольдік әскери оркестрінің мүшелері Клейдесдальдарды мініп жүреді. Клейдесдальдар жүк тасымалы, жылдамдыққа жер жырту бойынша жарыстарға жиі қатысады, сонымен қатар серуендейтін жылқылар ретінде кеңінен қолданылады.

Ұқсас тұқымдар

Владимир жүк жылқысы (Vladimir heavy truck), Кладруб жылқысы (Кладруб) (Kladruber horse)