Мангалица (Mangalica)

Тарихы

Мангалица – әлемдегі ең танымал тұқымдардың бірі. Бұл шошқа Венгрияда ұлттық қазына ретінде танылды, онда ол 1833 жылы өсіріліп, тұқымның өзіндік қасиеттері бекітіліп, 1860 жылы Венгр мангалицасы тіркелді.

Тұқым стандарты

Венгр мангалицасы – ең нәзік мәрмәр ет пен көп мөлшерде май бере алатын әмбебап тұқым. Шошқалардың айрықша белгісі – бүкіл денесін және ішінара басын жауып тұратын бұйра қалың және едәуір жұмсақ жүні. Қыста шошқа үлпілдек және қойға ұқсайды, жазда ол тұлеп, жүнінің мөлшері азаяды. Венгриялық мангалица шошқасының көпшілігі (80%) ақ түсті. Бірақ жабайы шошқалармен будандастыру арқылы жирен, қара жүнді «қарлығаш» тәрізді түсті — жоғарғы жағы қара және қарны ақ немесе сарғыш түсті генеалогиялық түрлері алынды. Кейде – өте сирек – теңбіл дақтары бар қара түсті жануарлар кездеседі. Ең өнімді генеалогиялық түрлері – жирен мангалицалар. Олар тезірек өседі және үлкенірек болып өседі. Бірақ мұндай шошқалардың барлығы дерлік Венгрия аумағында мекендейді және оларды жеке тұлғаларға сатуға және елден шығаруға тыйым салынған. Бұйра жүнінен басқа, тұқымның ерекше белгісі – қара түсті тұмсығы мен құйрығының шашағы. Бұл ерекшеліктердің болмауы бөгде қанның қоспасының болуын көрсетуі мүмкін. Кішкентай шошқалар ересек жасында болатын түстеріне бірден ие болмайды – кішкентай мангалицалар жабайы бауырластары сияқты ала болады. Ересек мегежіндердің салмағы 200 кг-ға, қабандардікі 300 кг-ға дейін жетеді. Алайда, белсенді бордақылау кезінде қабандар анағұрлым үлкен салмаққа – 500 кг-ға дейін дейін жетуі мүмкін. Алайда, бұл жағдайда ұшаның көп бөлігін май құрайды, өйткені калориялы тамақтану және қозғалысы аз болған кезде тұқым құнарсыз маймен ластануға бейім. Торайлардың салмақ өсімі аса жоғары емес – 550-700 грамм. Әдетте, жарты жылдық жасында торайлардың салмағы небәрі 70 кг құрайды. Мұндай шошқалар ерекше кемшіліктері жоқ мықты конституциясымен сипатталады. Торайлар төзімді, көп жүруге қабілетті, бұл олардың аяқтарында мықты буындары мен сіңірлерінің болуына байланысты.

Шаруашылық сипаттамасы

Мангалицалар ерте жетілуімен де, өсімталдығымен де ерекшеленбейді, сондықтан оларды басқа перспективалы тұқымдар толығымен ығыстырып жіберді. Бірақ бір уақытта бұл шошқадан керемет хамон дайындауға болатыны анықталды, ал оның етінің тек дәмі тамаша болып қана қоймай, құрамында холестерин жоқ дерлік. Содан мангалицаны әлемнің түкпір-түкпірінде белсенді түрде жанданып, өсіре бастады.

Ұқсас тұқымдар

Гвинеялық (Guinea pig).