Кеңестік етті-жүнді қой тұқымы (Soviet Mohair)

Тарихы

Кеңестік ет-жүнді тұқым 1970 жылдары жергілікті биязы жүнді аналық қойларды линкольндік ұзын жүнді қошқарлармен будандастыру кезінде шығарылды. Оған төрт тұқым ішіндегі түр кіреді: кавказдық, сібірлік, ақсарайлық, удмурттық.

Кеңестік ет-жүнді тұқымның кавказдық түрі Қарашай-Шеркесия Республикасы мен Ресей Федерациясының Краснодар өлкесінің аумағындағы биязы жүнді-қалың жүнді отандық Қарашай, Солтүстік Кавказ, Лискинс тұқымдарын және жартылай биязы жүнді шетелдік Линкольн тұқымдарын күрделі будандастыру нәтижесінде пайда болды. Корридель түріндегі ұзын жүнді топқа жатады. 2020 жылғы деректер бойынша ең көп мал басы "ИКАР" асыл тұқымды зауытының аумағында ұсталады, Қарашай-Шеркесия Республикасы — 3 332 бас, оның ішінде қошқарлар — 135 бас, қойлар — 2 522 бас.

Кеңестік ет-жүнді тұқымның сібірлік түрі Ресейдің Омcк, Новосибирск және Курган облыстары аймағында Алтай тұқымының биязы жүнді қойларын линкольн қошқарларымен, содан кейін Ромни-марш тұқымымен будандастыру кезінде шығарылған.

Кеңестік ет-жүнді тұқымның ақсарайлық түрінің дамуы Қалмақ құйрықты қойларын Цигай және Грозный тұқымдарының саулық қойларымен будандастырудан басталды. Кейінірек ұрпақтың күтілгеннен азырақ төзімді екендігі анықталды. Осыған байланысты будандастыруда Линкольн-меринос қошқарларын, Солтүстік кавказдық ет-жүнді, Аргентиналық линкольндарды және өзі көбейетін Кросбред қошқарларын пайдаланды. Әрі қарай, ұрпақтарды импортталған қошқарлармен (ағылшын линкольні және австралиялық корридель) будандастыру жүргізілді. Ең көп мал басы Ресей Федерациясы, Астрахань облысының "Ақсарай" кәсіпорнында — 2018 жылғы мәліметтер бойынша 2 215 бас.

Кеңестік ет-жүнді тұқымның удмурттық түрі Цигай қойларын Тексель және Солтүстік кавказдық ет-жүнді тұқым қошқарларымен будандастыру негізінде пайда болды, соңғы кезеңінде жүнніңсапалық қасиеттерін жақсарту үшін кубандық типті Линкольн тұқымының қошқарлары пайдаланылды.

Тұқым стандарты

Барлық түрлерде мықты дене құрылысы және жақсы айқындалған етті пішіндері байқалады. Удмурттықтан басқа барлық түрлер мұқыл, түстері ақ. Кавказдық түрі: таулы аймаққа айдап, сонда ұзақ уақыт ұстауға және ылғалдылығы жоғары климатқа бейімделген, теңіз деңгейінен 3,5 мың м дейінгі биіктікте жайыла алады, тіршілікке қабілеттілігімен ерекшеленеді. Сібірлік түрі: Сібір өңірлерінің қатал жағдайларында өсіруге бейімделген. Ақсарайлық түрі: Каспий теңізі маңы ойпатының жартылай шөл құрғақ аймағында өсіруге бейімделген. Удмурттық түрі: Удмуртияның жергілікті климаттық жағдайларына жақсы бейімделген.

Шаруашылық сипаттамасы

Ересек қошқарларының тірі салмағы — 80-110 кг, саулық қойларынікі — 50-65 кг, 4 айлық қозылар - 25-27 кг, бір жылдық жаста — 35-50 кг. 100 қойдан 96-101 қозы алады. Жүні бір өңді-бұрымды құрылымды. Жүнінің өсімділігі көзінің сызығына, алдыңғы аяқтарының білек буындарына және артқы аяқтарының секіретін буындарына жетеді. Жүні жартылай биязы, ұзындығы 12-14 см. Жүнінің қырқылымы - 4–10 кг, жуылған талшықтың шығысы - 60-65%, жүн қалыңдығының сапасы 48-56 аралығында өзгереді. Кавказдық түрі таулы аймаққа айдап, сонда ұстау жүйесіне аса бейімделген болып саналады, бұл олардың төзімділігі туралы айтады. Сібірлік түрінде ең жақсы бордақылау қасиеттері, ерте жетілуі жоғары, сәйкесінше ең жақсы ет өнімділігі (сою өнімділігі 48-50%) бар, қой етін тауарлық өндіру үшін пайдаланылуы мүмкін. Ақсарайлық түрі жақсы ет (сою өнімділігі — 47,8–48%) пен жүн өнімділігін біріктіреді, осы қасиеттерін ұрпағына тұрақты береді, құрғақ климаттық жағдайларға және мардымсыз жер оттылығына жақсы бейімделген.

Ұқсас тұқымдар

Куйбышев қойлары тұқымы (Kuibyshev breed), Татарстан қойлары тұқымы (Tatarstan breed), Волгоград қойлары тұқымы (Volgograd).