Торилық ауыр жүк жылқысы (Tori heavy truck)

Тарихы

Эстония аумағында ертеден кішкентай (136-146 см) байырғы Эстон жылқылары ұзақ уақыт бойы өсіріліп келеді, олар жергілікті жағдайға жақсы бейімделген, жылдам аллюрмен шабады, талапшыл емес, жем-азықты жақсы тұтынады. Алайда, кішкентай бойы мен тірідей массасының төмендігіне байланысты олар орташа және ауыр салмақты жегін жылқылардың талаптарына сәйкес келмеді, бұл белгілі бір жағдайларға бейімделген жүк көтерімділігі жоғары ірі жылқылардың тұқымын шығару мақсатын алға қойды. Бұл бағыттағы жұмыс 1855 жылы «Тори» жылқы зауытында басталды, сол кезеңде зауыт лифланд дворяндарына тиесілі болған. Бұл кезеңде жылқы зауытының жұмысында жоспарлылық жүргізілген жоқ. Жергілікті Эстон жылқыларын будандастыру бойынша эксперименттер асыл тұқымды араб жылқыларымен де, содан кейін арденмен, содан соң буданды және асыл тұқымды ағылшын жылқыларымен және де остфриздермен және т.б. жүргізілді. Тұқыммен жұмыс істеудің бірінші кезеңінде өте құнды жылқы тұқымдарын қалдыру бойынша Хэтмен (1886) маңызды рөл атқарды. Хетман –торий жылқы тұқымының із бастаушысы. Бірте-бірте «Тори» зауытының жылқылары біртұрпатты жылқыларға айналып, аталық із бастаушысы Хэтманға ұқсай бастады. Алайда, керемет қасиеттермен бірге кемшіліктер де айқын көріне бастады. Сондықтан тұқым қанын жаңарту қажеттілігі туындады. Ол үшін Францияда сатып алынған пост-бретон айғырларын пайдаланған. Тұқым 1950 жылы бекітілді.

Тұқым стандарты

Торий жылқылары үйлесімді тұрпатымен ерекшеленеді. Жылқылардың аяқтары қысқа, тұрқы ұзын, доғалданған, доғал кеудесі терең. Олардың аяқтары етті және тұрпатының бұлшық еттері жақсы дамыған, әсіресе тоқпан жілігі маңайында. Сауыры кең және ұзын. Жылқылардың басы пропорционал, маңдайы кең, кеңсірігі кең, танауы үлкен және жақ сүйегінің арасы жалпақ; олардың мойны бұлшықетті, тым ұзын емес, әдетте бастың ұзындығымен бірдей. Шоқтығы етті, төмен, үлкен. Шоқтығына дейінгі орташа биіктігі 154 см. Торий тұқымы жылқыларының жартысынан көбі жирен, жиі ақ дақтары болады, бұл оларды өте сымбатты етеді, үштен бір шамасындағы бөлігі торы, қара және бурыл түстері де кездеседі.

Шаруашылық сипаттамасы

Торий тұқымды жылқылар ауылшаруашылық жұмыстарында және ат спортында, негізінен кедергілерден өту жарыстарында пайдаланылады. Максималды жүк көтерімділігін сынау кезінде торий жылқылары керемет нәтиже көрсетті. Рекордшы Харт есімді айғыр салмағы 8349 кг жүкті тартып өтті. Оның тірідей салмағы мен жүгінің арақатынасы 1:14,8 құрады. Халис есімді айғыр 10 640 кг жүкті тартып өтті; бұл жағдайда арақатынас 1:15,4 болды. Екі жолаушысы бар кәдімгі арбаға жегілген күйі торий жылқылары қара жолмен сағатына орта есеппен 15,71 км жүріп өтті. Торий жылқыларының жұмысқа қабілеттілігі мен төзімділігі тек арнайы сынақтарда ғана емес, сонымен қатар ауылшаруашылық құралдарымен жұмыс жасауда және шаруашылық жүктерді тасымалдау кезінде де жоғары бағаланды. 1982 жылы туған Херга атты бие 1500 кг жүк артылған арбамен 2 км қашықтықты 4 мин 24 с уақытта жүріп өтіп, рекордшысы болып белгіленді. Жүкті адыммен жүріп отырып жеткізу бойынша ең жылдам уақытты көрсеткен он жасар Унитон есімді айғыр болды. 2 км қашықтыққа 4,5 тонна жүк тиелген арбаны ол 13 минут 20,5 с уақытта жүріп өтті.

Ұқсас тұқымдар

Владимир жүк жылқысы (Vladimir heavy truck). Кладруб жылқысы (Кладруб) (Kladruber horse)