Жамбыл, Түркістан және Қызылорда облыстарында суармалы судың тапшылығы қалыптасты. Мұндай жағдай өңірлерде бірінші жылдан бері сақталып келеді. Бұл туралы бүгін Үкімет отырысында ҚР экология және табиғи ресурстар министрі Зульфия Сүлейменова мәлімдеді.
Оның айтуынша, Жамбыл облысында мұздықтардың әлсіз еруі салдарынан Қырғызстан аумағындағы су қоймаларының аз толуына байланысты шиеленісті жағдай байқалады. Қырғызгидрометтің алдын ала болжамына сәйкес, Шу және Талас өзендерінің сулылығы нормадан 100-ден 120% - ға дейін болжанған. Бірақ кіретін судың мониторингісі бұл өзендердің сулылығы нормадан екі есе төмен екенін көрсетеді.
"Суды ұтымды пайдалану және егінді сақтау мақсатында Жамбыл облысының әкімдігіне су беру кезінде (дақылдар бойынша) басымдықты айқындау, су айналымын және суару кезектілігін (түнгі суару) қатаң сақтау ұсынылды", - деді Экология министрлігінің басшысы.
Сондай-ақ, ол Жамбыл облысындағы сумен қамтамасыз ету жағдайына бірқатар проблемалар әсер ететінін атап өтті. Атап айтқанда, нақты пайдаланылған суармалы жерлер туралы сенімді деректер жоқ. Әкімдіктің мәліметінше, 181 мың гектар суармалы жер бар, бірақ биылғы жылы Қазсушармен тек 93,6 мың гектарға шарттар жасалды. Бұл ретте жаңбырлы жерлерді қолданыстағы каналдарға қосу арқылы суармалы жерлерге ауыстыру фактілері бар, бұл каналдардың соңғы бөлігін сумен қамтамасыз етуге теріс әсер етеді. Жекелеген шаруа қожалықтары қазсушармен су беру шарттарын жасаспай егістік алқаптарын отырғызды, бұл жалпы сумен қамтамасыз ету жағдайын бұрмалайды. Сондай-ақ, сорғылардың магистральдық арналарға заңсыз қосылуы бар.
Түркістан облысында 1 сәуірден 30 маусымға дейін Шардара су қоймасына 2,23 млрд текше метр су түседі деп болжанған, бірақ іс жүзінде 1,291 млрд текше метр ғана келіп түскен.
Сырдария бассейні өзендерінің сулылығы нормадан төмен болды, осыған байланысты су пайдалану лимиті қысқартылды. Түркістан облысының әкімдігіне ылғал сүйгіш дақылдарды қысқарту, сондай-ақ Мақтаарал және Жетісай аудандарында күріш егуді болдырмау жөнінде ұсыныстар берілді.
"Осыған қарамастан, ағымдағы жылы Түркістан облысы бойынша күріш егу алаңы 2022 жылмен салыстырғанда 2,35 мың гектарға ұлғайды: 1,5 мың гектардан 3,853 мың гектарға дейін. Мақта егістігі бастапқыда жоспарланғанмен салыстырғанда 5,29 мың гектарға ұлғайды, яғни жоспарлы 79,7 мың гектардан 84,990 мың гектарға дейін ұлғайды", - деді Зульфия Сүлейменова.
Қызылорда облысында Шардара су қоймасына судың аз түсуіне байланысты шілде айында суармалы жерлерді, әсіресе күріш егістіктерін сумен қамтамасыз ету бойынша шиеленісті жағдай туындауы мүмкін.
2023 жылы күріш дақылдары 83,9 мың га күріш алқабында жоспарланды, іс жүзінде 88,107 мың га егілді, бұл 2022 жылдың көлемінен 10 мың га артық.
"Министрлік облыста күріш дақылдарын қысқарту қажеттігін бірнеше рет жеткізді. Су тапшылығына байланысты бассейндік инспекция суды тұрақты суаруға пайдалану лимитін қысқартты", - деді Экология министрлігінің басшысы.
