Сыртқы сауда саясаты мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия күнбағыс тұқымына экспорттық бажды 20%, бірақ тоннасына кемінде 100 еуро ұзарту туралы шешім қабылдады. Бұл туралы ҚР премьер-министрінің баспасөз қызметі хабарлады.
"Майлы дақылдарды қайта өңдеушілердің ұлттық қауымдастығы күнбағыс тұқымын өндірушілермен сатып алу бағасымен келісімге келуді ұсынды, бұл туралы Қуымдастық жақын арада көпшілікке жариялауға уәде берді", - деп хабарлады баспасөз қызметі.
Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша, күнбағыс тұқымын өсіру АӨК секторындағы ең тиімді бизнес түрлерінің бірі болып табылады: ел бойынша рентабельділік көрсеткіші 96,4%. Күнбағыс тұқымын өңдеуге 50-ден астам кәсіпорын жұмылдырылған, шикізат бойынша өңдеудің жылдық жалпы қуаты 3,2 млн тоннаны құрайды. 2022 жылы күнбағыс өңдеу бойынша жұмыс істеп тұрған қуаттардың жүктемесі (2,8 млн тонна) 34% құрады. 2022 жылы күнбағыс тұқымдарының жалпы жиналуы 1,3 млн тоннаны құрады, яғни ішкі нарықта майлы тұқымдарды толық өңдеудің барлық алғышарттары бар.
Егіс алқаптары жылына орта есеппен 10% - ға өседі: 2021 жылы 960,4 мың га, 2022 жылы - 1 млн га, 2023 жылы - 1,2 млн га егілді.
2022 жылы күнбағыс тұқымының экспорты 346,8 мың тоннаны құрады, бұл 2021 жылдың сәйкес кезеңінің деңгейінен 2,3 есе көп (145,9 мың тонна). Бұл ретте 2020-2023 жылдардағы маркетингтік кезеңде (қазаннан тамызға дейін) күнбағыс тұқымдарының экспорты экспорттың орташа жылдық көрсеткішінен асып түседі.
Соңғы маусымда (2022 жылдың қыркүйегінен 2023 жылдың тамызына дейін) тазартылмаған май өндірісі 417 мың тоннадан асты, бұл 2021-2022 (279 мың тонна) маусымынан 50% - ға артық. Тазартылған май өндірісі осы уақыт ішінде 4,1% - ға, 145,3 мың тоннаға дейін өсті. Бөтелкедегі күнбағыс майының импорты қысқарды: 2022 жылғы қыркүйектен 2023 жылғы шілдеге дейін импорт 35,2 мың тоннаны құрады, 15% - ға төмендеді.
Қайта өңделген өнімдердің экспорты өсуде. 2022 жылы 319,7 млн сомасына 229,4 мың тонна күнбағыс майы экспортталды, бұл 2021 жылғы деңгейден 3 есе дерлік жоғары (9 98,8 млн сомасына 84,9 мың тонна).
Экспорттық баж енгізілгеннен бастап (2023 жылғы 4 ақпанда) ел бюджетіне күнбағыс тұқымдарының экспорты үшін төленген баждардың көлемі 4,2 млрд теңгені құрады.
"Шикізат экспортын шектеу және қайта өңдеу көлемін ұлғайту - көрші елдер экономикасының әлемдік үрдісі. Іс жүзінде өз шикізаты жоқ Қырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан сияқты мемлекеттер шикізатты жеткізу үшін жеңілдікті жағдайлар жасап, қайта өңдеу қуаттарын салуда. Қырғызстанда тек өсімдік майын өндіру үшін күнбағыс тұқымын әкелуге ҚҚС нөлдік мөлшерлемесі белгіленді. Өзбекстанда күнбағыс пен күнбағыс майын әкелуге нөлдік баж салығы қолданылады. Нәтижесінде, Өзбекстан импортының құрылымында күнбағыс тұқымын Қазақстаннан әкелу жыл сайын бірінші орынды алады. Сонымен бірге, өз шикізатын өндіретін елдер, мысалы, РФ, Беларусь, экспорттық баждарды ұзартып, экспорттық лицензиялауды енгізуде", - деп хабарлады баспасөз қызметінде.
