Қазақстанда мемлекет фермерлерге өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығындағы 16 сақтандыру өнімі бойынша мөлшерлемелерді субсидиялау түрінде қолдау көрсетеді: бұл дәнді, дәнді-бұршақты және майлы дақылдарды, алма ағаштарын, ІҚМ, ұсақ мал, жылқы, құс және т. б. сақтандыру. 2023 жылы республикалық бюджеттен сақтандыру сыйлықақыларын субсидиялауға 2,5 млрд теңге, 2024 жылға қосымша қажеттілік – 2,7 млрд теңге бағытталды. Сонымен қатар, қазір сақтандыру түрлерін кеңейту талқылануда. Бұл туралы Үкіметтің баспасөз қызметі хабарлады.
"Өткен жылы өсімдік шаруашылығы саласында 142 шарт жасалды, 279 074 га алаң сақтандырылды. 2024 жылдың 5 айының қорытындысы бойынша 261 шарт жасалды, оның шеңберінде 490 225 га алаң сақтандырылды. Осылайша, ағымдағы жылдың 5 айында ғана өсімдік шаруашылығындағы сақтандыру 2023 жылмен салыстырғанда 75% - ға өсті", - деді үкімет отырысында Ауыл шаруашылығы вице-министрі Ербол Тасжүреков.
Оның айтуынша, биылғы жылы қайта сақтандыру компаниялары егіс алқаптарын құрғақшылықтан және барлық аудандардағы артық ылғалдан сақтандыруға шектеулер қойды. Бұл фермерлердің шектеулі санына ғана субсидия алуға мүмкіндік береді.
Жағдайды агроқұрылымдық сақтандыру қауымдастығының кеңес мүшесі Елдос Әуезбеков түсіндірді.
"Егер төлемдер мен сыйлықақылардың арақатынасы туралы айтатын болсақ, 2020 жылдан бастап 2023 жылға дейін сақтандыру төлемдері 6 млрд теңгеден асты, ал сыйлықақылар жинау – 3 млрд теңгені құрады. Төрт жыл қатарынан құрғақшылық болды, ал 2023 жылы құрғақшылықтан басқа ылғалдың көптігі болды – бұл да сақтандыру жағдайы. Бұл биылғы жылы сақтандыруға сұраныстың артуына ықпал етіп, сақтандыру лимиттерінен асып түсті", - деп атап өтті Елдос Әуезбеков.
Оның айтуынша, қайта сақтандыру компаниялары өткен жылдары да шектеулер қойған, бірақ фермерлердің төмен сұранысына байланысты оларға ешқашан жетпеген.
"Біз Швейцарияның қазіргі қайта сақтандыру компанияларымен келіссөздер жүргізудеміз. Кейбір неміс компаниялары лимиттерді 15 миллион гектарға дейін көтеруге дайын, бірақ бізден мемлекеттен сату көлеміне кепілдік күтеді. Егер мемлекеттік қолдау шараларын алушылар үшін қарсы міндеттемелер (субсидиялар мен жеңілдікті несиелер) болса, біз көлемдерге кепілдік бере аламыз. Егер шаруа егістік алқабының кем дегенде 20%-ын сақтандырса, бұл құрғақшылық пен ылғалдың артық болуы кезінде банкротқа ұшыраудан сақтайды", - деді ол.
Сақтандырушылар ақбөкендерді шөптен сақтандыру мүмкіндігін де зерттеген. Қайта сақтандыру нарығы спутниктік мониторинг арқылы жайылымдарда жасыл биомассаны сақтандырудың осындай өнімдерін қарауға дайын. Ол үшін GPS-трекерлердің көмегімен ақбөкендердің қозғалысын бақылау қажет.
"Трекер ақбөкендер табынының жетекшісіне бекітіліп, ол арқылы табынның қозғалысы бақыланады. Одан әрі жайылымдардағы киіктерді бақылаған кезде біз жайылымдардағы биомассаның деңгейін қараймыз, ал ол төмендеген кезде алаң иесіне төлемдер жасалады. Бірақ бұл жағдайда қайта сақтандыру компаниялары үшін басты мәселе - мемлекет киіктердің санын қалай реттейтіндігінде. Егер бұл сұраққа жауап болса, онда шөпті сақтандыру жүйесін жолға қоюға болады", - деп атап өтті Елдос Әуезбеков.
Шегірткеден де сақтандыру өнімдері бар. Сандық технологиялардың көмегімен егістерді фитосанитариялық қызмет химикаттармен өңделгені тексеріледі. Екінші нұсқа – гиперлокальды метеостансаларды, шегірткелердің санын хабарлайтын және фотосуреттер арқылы бақылайтын құралдарды орнату.
"Біз субсидиялау жүйесін өзгертеміз және оларды алу үшін фермерлерге қарсы талаптар қоямыз. Мемлекет өз ресурстарын нәтижеге жету үшін жұмсайды. Ал оның нәтижесі – азық-түлік қауіпсіздігі және кәсіпорындарымызды шикізатпен қамтамасыз ету. Міндеттемелердің бірі сақтандыру болады. Қолданыстағы құралдардан өзше, егіннің жойылуынан және шегірткеден зақымдануынан сақтандырудың қосымша түрлерін әзірлеу қажет. Біз барлық ұсыныстарды қарастыруға дайынбыз", - деп қорытындылады вице-премьер Серік Жұманғарин.
Жиын қорытындысы бойынша АШМ Аграрлық несие корпорациясымен, Қазақстанның агроқұрылым және қаржыгерлер қауымдастығымен бірлесіп фермерлер үшін сақтандырудың тиімділігі мен қолжетімділігін арттыру тетіктерін әзірлейді деп шешілді. Сондай-ақ, жаңа сақтандыру өнімдерін, оның ішінде ақбөкендерден, шегірткелерден және т. б. жасау мүмкіндігі зерделенетін болады.
