Көкорай жоңышқа сұрпы

"Көкорай" жоңышқа сұрпын "Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының" қазақстандық селекционерлері өсірді.

Сұрыптың сипаттамасы

Шығу тегі

Сұрып шаруашылық-құнды белгілер кешеніне және комбинациялық-құнды инбредтік сызықтар мен поликросс-будандастыру кешеніне ең жақсы өсімдіктерді таңдау арқылы өсірілген. Сұрып 4 инбред сызығынан және бір гетерозиготалы өсімдіктен тұрады: К-6940 үлгісінен I2-132 (Үндістан), Қапшағай 80 сұрпынан I2 -101, Жетісу жергілікті сұрпынан І3–53, К–41340 үлгісінен I2-212 (Италия) және Омская 8893 сұрпынан 23-4 өсімдіктен тұрады.

Сипаттамасы

Желінгіштігі жақсы, жемшөп құндылығы жоғары: ақуыз 9,86-14,03%, талшық 25-31,2%. Орымаралық вегетациялық кезең 1-ші орымда 53-70, 2-ші орымда 33-39, 3-орымда 29-34, 4-орымда 23-25 тәулік, ал тұқымға қалдырғанда 2-орымда 116-120 тәулік.

Апробациялық белгілер

Күзгі және көктемгі қайта өсу мен бұтаның дегелектерінің пішіні тік өсетін жартылай тік өсетін. Ол қарқынды өседі, әсіресе шабудан кейін. Өсімдіктердің биіктігі 1-орымда 93-107 см, 2-орымда -80-95 см, 3-орымда 80-90 см. Сабақтары орташа дөрекі, түкті емес, түйіндердің түсі жасыл, кейде сәл антоцианин, тармақталуы орташа (6-13), тізбеаралықтардың орташа саны -15 (4-25), түптілігі күшті орта есеппен 35 сабақ (20-155). Өсімдіктердің жапырақтанушылығы 1 - шаындықта 46-50 %, 2-орымда 50-55%, 3-орымда 53-57% біркелкі. Жапырақтары үлкен, төменгі жағында кері жұмыртқа тәрізді, балауыз жабыны жоқ. Бұршақтары орташа мөлшерде, спиральды-бұралған 2,5-3,5 айналым санымен, қою қоңыр. Дәндері ұсақ, 1000 тұқымның массасы - 1,8-2,3 г, топырақ тәрізді, ашық зәйтүн түсті, құрамында 3-7% қатты тас бар. Тамыр жүйесі дамыған бүйір тамырларымен мықты. Айқын негізгі түбірі бар. Симбиотикалық түйіндері көп. 90-95% популяцияның еркін көбеюімен сұрыптың біркелкілігі (гүлдердің түсі бойынша).

"Көкорай" жоңышқасының өнімділігі

Екі сынақ циклі ішінде (2002 және 2003 жж. егістер - 2003, 2004,2005 жж. есепке алу) 4 орым кезінде егін көгі бойынша 641 ц/га, құрғақ массасы (пішен)-148 ц/га және дәндер — 3,65 ц/га құрады, бұл Жетісу жергілікті стандартты сұрпынан тиісінше 22,4; 22,5 және 28,3% артады.

Аурулар мен климаттық жағдайларға төзімділік

Қоңыр дақтылықпен зақымдану 01-05 балл, аскохитозбен 0,1 балл, татпен 0,1-5-01/10 балл. Сұрып құрғақшылыққа төзімді және қысқа төзімді.

Өндіруші/өтініш беруші

"Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты" ЖШС.

Мекенжайы

040909, Алматы облысы, Қарасай ауданы, Алмалыбақ кенті, Ерлепесов көшесі 1,

Тел. +7 72771 53130, +7 7273883925,

e-mail: kshosagrootdel@mail.ru, kazniizr@mail.ru

Практикалық тәжірибе

ҚазЕжӨҒЗИ-ның Жамбыл филиалында жаздық бидай мен жаздық арпанының жамылғысы үшін жоңышқа егу басталды. 100 гектарға жуық жоңышқа себу жоспарлануда. Тұқым материалы ретінде ҚазҒЗИ селекционерлері құрған "Көкорай" сұрпының дәндері қолданылады.