Ауыл шаруашылығында ұшқышсыз ұшу аппараттарын қолдану алға жылжудың басты құралы болуы мүмкін. Пайдаланушылардың дрондарды қолданатын технологияға деген қызығушылығының артуы оны жаңа салаларда да қолдануға жол ашты. Бүгінде олар көптеген салаларда қолданылады, атап айтқанда, медицинада, әскерде, ауа-райын болжауда, геология және ауыл шаруашылығында.
Дрондармен жабдықталған ауыл шаруашылығы жақын арада ерекше орын алатыны сөзсіз. Дрондар шаруашылық деректерін кейін талдау үшін тиімді ақпарат жинауға көмектеседі. Мұндай технологиялар спутниктердің әдеттегі суреттері сәтсіз болған кезде де (мысалы, қатты бұлтты болғанда) жоғары сападағы кескіндерді алуға мүмкіндік береді.
Дрондарды кеңінен қолдануды алғаш рет Amazon компаниясы көрсетті. Олар 2013 жылы тұтыну тауарларын жеткізу үшін дрондарды қолданды. Осыдан кейін нарық тез дамып, коммерциялық және жеке қолданудың жаңа салаларын ашты. Meticulous Research жариялаған есепке сәйкес, ауыл шаруашылығындағы ұшқышсыз ұшу аппараттарының коммерциялық құны 2025 жылға қарай 5 миллиард долларға жетіп, 31% - ға өседі.
Ауыл шаруашылығы саласында қолданылатын ұшқышсыз ұшу аппараттарын шартты түрде екі топқа бөлуге болады: квадрокоптерлер және ұшақ түріндегі шағын ұшу аппараттары ("қанат"). Олар өлшемдері, функционалдығы, ұшу ауқымы, автономия деңгейі және басқа да сипаттамаларымен ерекшеленеді.
Ұшақ түріндегі ұшқышсыз ұшу аппараттарының басты артықшылығы – ұшу ауқымы. Мұндай аппараттар ұшу ұзақтығын үш сағатқа дейін қамтамасыз ете алады, ал қазақстандық ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында қолданылатын квадрокоптерлердің ұшу ұзақтығы 20-30 минуттан аспайды. Егер мал шаруашылығы туралы айтатын болсақ, алдымен мониторинг пен бақылау үшін RGB камераларының негізгі сенсорлары бар арзан тұтынушылық дрондар қолданылады, бұлар сізге қолдануға болатын фотосуреттер мен бейнелерді алуға мүмкіндік береді.
Мал шаруашылығы генетика, мал өсіру, азықтандыру, ветеринария, мал жаю, өнім жинау және сату сияқты көптеген факторларға байланысты. Осы әрекеттердің барлығы, сондай-ақ малды бақылау және дұрыс қадағалау фермерлерден көп күш пен уақытты қажет етеді. Көптеген қосымшалары бар заманауи дрондарды пайдалану ауыл шаруашылығындағы олқылықтарды жою үшін өте маңызды болуы мүмкін. Мал басын бақылау фирманы басқарудың ажырамас бөлігі болып табылады. Алайда, бұл қиын міндет болуы мүмкін, әсіресе өте ірі шаруашылықтарда.
Мал басын есептеу және мониторинг жасау
Малды бақылау үшін дрондарды пайдалану әр түрлі елдерде біртіндеп қарқын алуда. Австралия мен Израиль ірі қара малды бақылау үшін көптеген дрондарды қолдана бастады. Дрондар кез келген уақытта қораны немесе өрісті жылдам айналып өтіп, суретке түсіре алады немесе видео түсіре алады. Бұл суреттерді мал санын немесе фермадағы кез келген әрекетті тексеру үшін қолдануға болады. Қарапайым фермер дрондардың көмегімен алыс жерде болған кезде кез-келген жердегі видеоны көре алады. Ұшқышсыз ұшу аппараттары, әсіресе, түнде бақылау үшін пайдалы, өйткені адам көзі қараңғыда көре алмайды.
Ірі қара малды бақылау және қадағалау үшін дрондарды пайдаланған кезде, фермерлер кез келген жануарды дене температурасынан анықтауға мүмкіндік беретін термиялық зондтау технологиясымен жабдықталған дрондарды пайдалана алады. Дрондар бір жануарды екіншісінен оңай ажыратуға мүмкіндік беретін айқын жылу кескіндерін ұсынады. Бақылаушы дрон табыннан 27-80 метр биіктікте жүреді. Мұндай дрон қозғалысты бақылау үшін арнайы төмен бағытталған стерео камераларды пайдаланады. Мал қозғалысының нақты орны мен бағыты осылай анықталады. Ұшқышсыз ұшу аппараттары фермерлерге әр сиырдың орналасқан жері мен денсаулығын қашықтықтан тексеруге көмектеседі, бұл оларға жануардың эпидемиологиялық жағдайын және оның қауіпсіздігін қадағалауға мүмкіндік береді.
Мал бордақылау алаңдарының иелері үшін малды басқару - бұл көп уақыт пен еңбекті қажет ететін күнделікті жұмыстың үлкен бөлігі. Дрондар жануарға күйзеліс тудырмай, бір ғана қозғалмайтын сурет жасап, қорадағы жануарлардың санын дәл анықтай алатын бағдарламалық құрал арқылы малды санау процесін автоматтандыра алады.
Дрондардың көмегімен мал жаю
Автоматтандыру және технология дәуірінің келуімен біз адам еңбегін алмастыратын роботтар туралы көптеген хабарларды ести бастадық. Бүгінде бірнеше ел дрондардың көмегімен мал мен қой бағу мүмкіндігін зерттеп жатыр. Фермерлер жайылымнан табынды табу үшін камерасы бар ұшқышсыз ұшу аппараттарын пайдалана алады және оны малшының көмегінсіз де айдай алады. Бұл малдың қозғалу уақытын қысқартуға мүмкіндік береді. Табын дрон дыбысына бірден елеңдейді және орнын өзгертеді.
Әрине, мал табыннан бөлініп кететін кездер де болады. Оларды уақытында тауып, табынға қайтару маңызды (бұл дронмен де оңай орындалады). Дронды адам жете алмайтын жерлерде, мысалы, малшыларға айтарлықтай қашықтықты жүріп өту қиын соғатын ойлы-қырлы жерлерде малды іздегенде пайдалану өте пайдалы.
Осылайша, ұшқышсыз ұшу аппараттары немесе дрондар малшы ретінде әрекет ете алады, тіпті иттерді де алмастыра алады. Сондай-ақ, дрон операторлары оларды ауру немесе қашып кеткен жануарларды бақылау үшін пайдаланады.
Ферманың қауіпсіздігі
Кең жайылым иелері үшін дрон нағыз “must have” құрылғы болып табылады. Бұл 360° радиусты жай ғана сурет емес, сонымен қатар "жасырын" камераның әсері. Дрондар сонымен қатар фермерлерге ұрыларды жайылымнан аулақ ұстауға көмектеседі, өйткені оларды термобейнелеу дрондары арқылы оңай анықтауға болады.
Бұл әдіс сізге жеке өзіңіз іздегеннен гөрі жылдам әрекет етуге және қауіпсіздікті сақтауға мүмкіндік береді, сонымен қатар уақыт пен еңбегіңізді үнемдейді. Процесті автоматтандырудың бір жолы - әрбір жануарға RFID тегтерін (чип) орнату, олар дронды арқылы саналады. Бағдарламаланған дрон жайылымда кезіп жүрген жануарды тауып, оны табынның қалған бөлігіне қарай жылжыта алады. Сонымен қатар, егер ферма иесі белгілі бір жануардың орналасқан жерін анықтап, оның жағдайын тексергісі келсе, оған радио белгісінің нөмірін енгізу жеткілікті болады, ал дрон жануарды іздеуге кетеді.
Тәуекелдер: кейбір факторларды ескеру қажет, өйткені жануарлар өздерін адамдар сияқты ұстай алмайды. Малдың қалай әрекет ететініне кепілдік жоқ, дрондарға үйреніп кетуі де кетпеуі де мүмкін. Бұл мәселені шешудің бір тәсілі күйзелістің дәрежесін білу үшін малдың күйзеліс гормондарының деңгейін бақылау болуы мүмкін, өйткені жануардың күйзелісі оның өнімділігіне әсер етеді. Ірі қара мал шаруашылығын зерттеу үшін басқарылатын ұшақтарды пайдаланудың көптеген кемшіліктері бар, мысалы, пайдалану шығындарының жоғары болуы, жануарларды алаңдатуы мүмкін шу деңгейінің қаттылығы.
Бірқатар шетелдік зерттеулерде ұшқышсыз ұшу аппаратының малға жақын ұшуы кезінде жануарлардың мінез-құлқындағы өзгерістер тіркелген. Көптеген зерттеулер жабайы жануарлардың дрондарға реакциясын байқаған. Жемдік жерлер мен жайылымдық жерлер азайып бара жатқан Үндістанда дрондар технологиясы шағын жер телімдері бар фермерлер үшін шектеулі қолданысқа ие. Техникалық жағынан туындайтын кейбір мәселелер - алынған деректерді өңдеу. Ұшқышсыз ұшу уақытының мүмкіндіктері батареяға байланысты, ал ауада ұшу уақыты орташа есеппен 10-30 минутты құрайды.
Температура режимі
Мал өлімінің алдын алу ретінде бүгінгі күні жануардың дене температурасын қашықтықтан өлшеу мүмкіндіктерін пайдалануға болады. Денсаулықтың нашарлығы мен жұқпалы аурудың болуының ең сенімді және дәстүрлі көрсеткіштерінің бірі - температурасын өлшеу. Бұл сонымен қатар малда жылу күйзелісінің болуын, қан ағымының өзгеруін анықтауға және қабыну ошақтарын анықтауға көмектеседі.
Температура режимінің классикалық диагностикасы еңбек пен уақытты қажет етеді және өнімділіктің төмендеуіне, сондай-ақ жануар үшін күйзелістің жоғарылауына және аурудың басқа жануарларға берілу ықтималдығына әкеледі. Дрондарға орнатылған жеңіл жылу түсіргіштерді қолдана отырып, фермерлер малды қашықтықтан және жануарларды қамамай-ақ тексере алады; осылайша уақыт үнемделеді, күйзеліс пен аурудың таралу қаупі азаяды.
Әдетте термографикалық датчиктер жануарлардың инфрақызыл сәулеленуін 8-12 МКМ толқын ұзындығында анықтай алады. Бұл әдіс тиімді болғанымен, ол ең алдымен үлкен топтарды тексеруге жарамды және диагнозды растау үшін ветеринардың жануарды тексеруі қажет болады.
Мал шаруашылығына арналған дронды таңдау
Малды бақылау үшін дронды сатып алу кезінде бірнеше нәрсені ескеру қажет:
1) мал шаруашылығын басқаруға арналған дрондардың батарея қуаты айтарлықтай мықты болуы керек. Шамамен жарты сағаттық үздіксіз ұшу әдетте қоршауларды, жайылымды, су айдындарын және сиырлардың орналасуын көру үшін жеткілікті. Алайда, егер сіздің сұранысыңыз жоғары болса және ұшуға көбірек уақыт қажет болса, батарея қуаты мықтырақ дрондарды іздеңіз.
2) UAV видео және сурет түсіру үшін жоғары деңгейлі камерамен жабдықталуы керек. Құстың деңгейіндегідей биіктіктен үйіріңіздің немесе жайылымыңыздың суреті қажет болғандықтан, камерасы сапалы видео мен суретті жеткізу үшін жеткілікті түрде жақсы болуы керек.
3) Ұшқышсыз ұшу аппараты 15 м/с жылдамдықпен желге төтеп бере алуы керек. Сатып алмас бұрын аймағыңыздағы желдің күшін тексеріңіз. Егер сіздің дроныңыз қатты желге төтеп бере алмаса, бұл пайдасыз болып қалуы мүмкін.
Мал шаруашылығында қолданылатын ұшқышсыз ұшу аппараттарының көпшілігінің маңызды ерекшелігі - кіріктірілген камера/жылу сканері, себебі бұл сурет түсіруге мүмкіндік береді.
Бүгінде Қазақстанда дрондарды сататын компаниялар көп емес. Нарықтағы сатушыларды өсімдік шаруашылығына арналған ұшқышсыз ұшу аппараттары мен мал шаруашылығында пайдалануға арналған дрондарды сататын сатушылар деп бөлуге болады. Бірінші жағдайда, көп мақсатты дрондар ауыл шаруашылығы саласындағы мониторингке, аэротүсірілімге және картографияға арналған және 100-ден 3000 метрге дейінгі биіктіктен аэрофототүсірілім жасауға мүмкіндік береді.
"Бүгінгі таңда фермерлер үшін барлық қажетті жұмыстарға арналған көптеген дрондар бар. Егер біз мал шаруашылығының бағыттарын алсақ, онда малды бақылау үшін қымбат модельдер сатып алудың қажеті жоқ. Мысалы, DJI өнімдері де бақылауға жақсы жарайды. Mini 2 моделінің құны 300 000 теңгеден басталады. Дрондардың артықшылықтары: биіктіктен көру бұрышының үлкендігі, жануарлардың мекендейтін жерлерін көруге жеткілікті уақыт, жайылымдық жерлерді бақылау", - дейді ауылшаруашылық дрондарын жеткізушілердің бірі.
Дронды сатып алу үшін компаниялар оны қолдану бойынша тегін оқытуды ұсынады. Сондай-ақ, ауыл шаруашылығы кәсіпорнының ҰҰА қызметтеріне тапсырыс беруі кезінде маусымдық қызметтер көрсетеді: NDVI вегетациялық индексін талдау, дақылдардың ластануын бақылау, ауруларды дамыту, картаға түсіру. Агрокәсіпке арналған дрондардың заманауи үлгілеріне арналған хабарландырулардағы бағалар орта есеппен 2-5 млн теңге аралығында болады.
"Біз бүріккіш дрондармен айналысамыз, бұл көпбұрыш тәрізді дрон және ауырлау, қоспаға арналған үлкен резервуары бар. Алқаптарда барлық қоздырғыштарға, жәндіктерге және т. б. қарсы химияны себу жұмысын атқарады. Бұл дрон қолдануға ыңғайлы, қол жетпейтін жерлерде жерді өңдеуге көп көмектеседі. Өздігінен жүретін бүріккіш сияқты жерді дөңгелектермен таптамай жұмыс жасауға көмектеседі", - дейді сату менеджері.
© Шолпан Жабаева, baibolsyn.kz, 2024 ж.
