Биылғы жыл фермерлерді барлық дәнді дақылдардың жоғары өнімімен қуантты.
Ауыл шаруашылығы министрлігінің баспасөз қызметі біздің сайтқа берген ақпаратқа сәйкес, астық жинау жұмыстары жалғасып жатқан жүгеріні қоспағанда, іс жүзінде аяқталды.
«Жалпы алғанда 16,6 млн гектар дәнді және бұршақты дақылдар жиналды, орташа өнімділігі гектардан 16 ц болғанда 26,6 млн тонна астық бастырылды, оның ішінде арпа 2,2 млн га алқаптан жиналды, орташа өнімділігі гектардан 17,9 ц болғанда 4 млн тонна бастырылды. Республикада астықты сақтаудың жалпы сыйымдылығы 30 млн тоннаны құрайды, оның ішінде лицензияланған астық қабылдау кәсіпорындарында – 13,4 млн тонна, ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерде – 16,6 млн тонна. Сақтау қуаттылығының көрсетілген көлемі егінді сақтау үшін жеткілікті. Астық қабылдау кәсіпорындарына барлығы 6,9 млн тонна астық, оның ішінде 1,1 млн тонна арпа түсті», - деп хабарлады АШМ баспасөз қызметі.
Экспортқа келетін болсақ, Ауыл шаруашылығы министрлігінің мәліметінше, биылғы жылдың 8 айында қазақстандық арпаны негізінен Қытай, Өзбекстан, Иран және Тәжікстан сатып алады.
Алайда, аграрийлердің өздері Қытай мен Иранға көбірек үміт артып, бұл елдер Қазақстанның тұрақты стратегиялық әріптестері болып табылатынын атап өтті.
Қазақстанның егіншілер одағының төрағасы Виктор Аслановтың айтуынша, отандық аграрийлер соңғы 13 жылда арпаның мұндай рекордтық өнімін көрмеген.
«Біздің бағалауымыз бойынша биыл арпа 2 млн 650 мың га алқапқа себілді. Өнімділігі гектардан 17,3 ц, 4 млн 585 мың тонна бастырылды. Рефакция аз болады, негізінен сапалы арпа», - деп бөлісті Виктор Асланов.
Сондай-ақ ол биылғы жылы дәнді дақылдың біркелкі сапасының арқасында фермерлерге арпаны элеваторларға жеткізу оңай болғанын айтты.
Бірақ фермерлер үшін ең бастысы, басқа елдердің қазақстандық өнімге деген сұранысы бар.
«Арпаны тұрақты сатып алушылардың бірі — Иран. Өткен жылы бізде ресейлік бәсекелестерге байланысты осы елге экспорттау мәселелері болды. Биылғы жылы Ресей Федерациясында өндіріс азайып, егін аз алынды. Сондықтан біздің арпа құны бойынша тартымды болды», — дейді Виктор Асланов.
Ол сондай-ақ қазақстандық аграрийлердің пайдасына ирандық фермерлердің бидай егуге бағдарлануы үлкен рөл атқарғанын атап өтті. Бұл елде егіс алаңы шектеулі болғандықтан, ирандық фермерлер әрқашан таңдау алдында тұр — бидай немесе арпа себу. Бидайдың артықшылығын ескере отырып, оларда арпа жетіспеді.
«Бүгінгі таңда Иранда мал шаруашылығын дамыту бойынша бірнеше ірі бағдарламалар жүзеге асырылуда және сәйкесінше олар жемшөп арпасына жоғары сұранысқа ие болды. Ұсыныстар бізге бірінші егінді жинай бастағанда - тамыз айында түсе бастады», — деді Қазақстанның егіншілер одағының төрағасы.
Тақырып бойынша оқу: Астықтың төмен бағасы және сақтау сыйымдылығының жетіспеушілігі. Қазақстанның фермерлері қалай аман қалады?
Жоғары өнім бастапқыда баға саясатына әсер етті. Алдымен қазақстандық аграрийлер арпаны 1 кг үшін 42 теңгеден сатуға мәжбүр болды. Қазіргі уақытта Виктор Аслановтың айтуынша, бағалар теңестіріліп, өнім орта есеппен 50 теңгеден 1 кг-ға сатылуда. Дәл осы арпаның бағасы шетелдік сатып алушыларды көбірек қызықтырады, бірақ қазақстандық экспорттаушылар сату процесінде бағалар өседі деп үміттенеді.
Арпаның тағы бір маңызды сатып алушысы - Қытай. Алайда, қазақстандық егін өсірушілер атап өткендей, өткен жылы арпаның көп мөлшерін сатып алғандықтан, биылғы жылы қазақстандық астық дақылына қызығушылық аз.
«Егер Қытай іске қосылса, бағаның өсуін болжанғаннан сәл ертерек күтуге болады. Қалай болғанда да, біз жоғары экспортқа үміттенеміз — шамамен 2 млн тонна арпа. Сонда да біз үшін бұл абсолютті рекорд болады. Бірақ бұл Қытай сатып ала бастаса, оптимистік болжам» - деп атап өтті Виктор Асланов.
Сонымен қатар, ол қазақстандықтар да арпасыз қалмайтынына сендірді. Қазақстанның егіншілер одағы төрағасының ақпараты бойынша елде 713 мың тоннаға жуық астық қоры қалады.
Арпаның жоғары өнімділігі Қазақстанның астық одағында да расталды, онда олар соңғы рет 2011 жылы осынша дәнді дақылдар жиналғанын айтты.
ҚАО талдау комитетінің басшысы Евгений Карабановтың айтуынша, биылғы жылы арпа барлық сапа көрсеткіштеріне сәйкес келеді.
«Арпа өсірудің ауылшаруашылық технологиясы бидай өсіруге ұқсас. Сонымен қатар, 9 сапа көрсеткіші бар бидайдан айырмашылығы, арпаның төртеуі бар — ылғалдылық, арамшөптер, астық қоспалары және иіс көрсеткіштері. Олардың барлығы экспорттық талаптарға сәйкес келеді. Арпа жармасы түрінде өз тұтынуы үшін отандық фермерлер азық-түлік бағытындағы арпа өндіреді. Сыра қайнататын арпаға негізінен Қытайдан сұраныс бар. Алайда, олар жемдік арпаға да қызығушылық танытады. Мәселен, өткен жылы Қытайға өте үлкен көлем — 918 мың тонна сатылып, экспорт үлесі 75%-ды құрады. Биыл біз арпаны Иранға да жібереміз. Экспорт көлемі — ай сайын 150 мың тоннадан асады және бұл сатудың жақсы қарқыны. Егер біз оларды сақтасақ, 1,5 млн тоннадан астам арпа экспорттай аламыз», - деп есептейді Евгений Қарабанов.
Ол сондай-ақ арпа сұрыптарына назар аударды. Евгений Карабановтың айтуынша, сыра қайнату үшін француз және неміс сұрыатарының екі қатарлы арпасы отырғызылған. Мұндай арпа ақуызы аз ірі дәндермен ерекшеленеді. Егер ол ауа-райы жағдайлары, ауылшаруашылық технологиясының бұзылуы сияқты әртүрлі себептерге байланысты алынбаса, онда фермерлер арпаны жемдік ретінде сатады. Арпаның бұл түрі отандық және ресейлік селекцияның сұрыптарын қолдана отырып, көп қатарлы себіледі. Дән ұсақ, құрамында ақуыз көп. Жемшөп мақсаттары үшін арпаның негізгі құндылығы — ақуыз мөлшері.
Тақырып бойынша оқу: Тұқым анықтамалығы - арпа
Соңғы жылдары тұрақты сұранысқа байланысты қазақстандық фермерлерге арпа өсіру тиімдірек бола бастады. Әрине, фермерлер мойындағандай, олар өз өнімдеріне жоғары баға алғысы келеді, бірақ оны нарық белгілейді. Алайда, қазір олардың шағымданатын себебі жоқ. Ең бастысы - сұраныс.
© Самал Ахметова , baibolsyn.kz, 2024 ж.
