Британдық ақ тұқым (British white)

Тарихы

Британдық ақ ірі қара мал тұқымы (British White) – Ұлыбританияның ежелгі тұқымдарының бірі, ол бастапқыда Уолли Ланкашир аббаттығынан жергілікті жабайы ақ малдан шыққан. 1765 жылы кейбір жабайы ақ сиырлар Норфолкке жеткізіліп, кейінірек қалған екі табынның негізі болды: біреуі Эйлшем маңында, 1860 жылы оба салдарынан тек екі жануар қалды; 1840 жылы құрылған Вудбаствиктегі екінші табын. Селекционерлер популяцияны сақтау үшін үнемі күрес жүргізді және инбридингке байланысты проблемаларды болдырмау және қалаған түрге жету үшін мезгіл-мезгіл басқа тұқымдардың қанын енгізді. Сомерфордтан келген табын да өз үлесін қосты. 1875-1918 жылдар аралығында Сомерфорд, Вудбаствик және Норфолк табындары арасында өгіз алмасу болды. Барлық өкілдердің қаны араласып, ағылшын парк тұқымының екі түрі пайда болды: тұқыл және мүйізді. Көп ұзамай, 1918 жылдың қаңтарында мал басын есепке алу, оларды дамыту және танымал ету мақсатында Паркті ағылшын мал өсірушілер қоғамы құрылды. 1946 жылы парк малдарының мүйізді және тұқыл дарақтарының өкілдері бөлінуге шешім қабылдады - Британдық ақ мал қоғамы құрылды. Содан бері бұл тұқым британдық ақ тұқым ретінде белгілі болды. Ұзақ уақыт бойы қоғам мүшелері тұқымды өте аз мөлшерде сақтау үшін күресуге мәжбүр болды. Бірақ селекционерлердің күш-жігерінің арқасында тұқымға деген қызығушылық айтарлықтай өсе бастады - 1990 жылы 1500-ден астам тіркелген басы бар 116 табын болды. Олар әлемнің барлық елдеріне экспортталады, Австралияда, Жаңа Зеландияда және Америкада кең таралған.

Тұқым стандарты

Британдық ақ тұқымның барлық дарақтары тұқыл, үлкен өлшемді. Ересек сиырлардың орташа салмағы – 650 кг, бұқалар – 1000 кг, жаңа туылған бұзаулар – 34 кг. Сиырлардың шоқтығының орташа биіктігі – 135 см, бұқаларда – 145 см. Британдық ақ малдың түсінде қара және қызыл дақтар болды. Бастапқыда іріктеу кезінде қызыл түске артықшылық берілді. Алайда, 1918 жылға қарай қара түс барлық жерде басым түске айналды, ал қызыл дақтар қазіргі кездегідей өте сирек кездесті. Сонымен қатар, тұмсық, құлақ, қабақ, емізік, тұяқ және тіл қара түске боялған. Таза тұқымды өкілдерде терінің қара пигментациясы бар.

• Түсі. Қара немесе қызыл дақтармен ақ. Тұмсығы, мұрны, көздің, құлақтың, емізік пен тұяқтың айналасында қара түсті. Терінің қара пигментациясы болғаны жөн.
  
• Басы. Созылған пішінде, кең. Сиырлардың басы әдемі және нәзік, бұқаларда дөрекі болуы керек. Мүйіздер болмауы керек.
  
• Дене пішіні. Аяқтары ұзын, түзу және сау, арқасы тегіс, жамбасы кең болуы керек. Иықтары көлбеу және дұрыс орналастырылған, қабырғалары жақсы иілген.
  
• Желіні. Тегіс, жақсы дамыған, бірақ салбыраған емес. Емізіктер орташа өлшемді, біркелкі орналасқан және төмен бағытталған.
  

Шаруашылық сипаттамасы

Премиум санаттағы консистенциясы бар мәрмәр сиыр етін өндіреді. Майдың мөлшері төмен. Тірі салмағы 500 кг бұқалардан ұшаның шығымы - 360 кг. Орташа тәуліктік салмақ қосу - 1,8 кг-нан астам. Қарқынды бордақылау кезінде 12-14 ай жасында және экстенсивті бордақылау кезінде 24-30 айда союға дайын. Британдық ақ алғаш төлдеуші сиыр 4500 кг сүт бере алады, 2+ сүтеюші сиырлар 6000 кг-нан астам сүт береді, бұл жас жануарларды бордақылауға жеткілікті. Емшектен айыру кезінде бұзаулардың салмағы 220 кг-нан асуы мүмкін, тіпті жайылымда ұсталса да. Олардың сүтті көп тұтынуына байланысты басқа ет тұқымдарына қарағанда өмір сүру деңгейі жоғары. Британдық ақ тұқым төзімділікпен ерекшеленеді және әр түрлі климаттық аймақтарда өседі, көптеген елдерге, соның ішінде Солтүстік Америкаға, Бразилияға және Австралияға экспортталды. Жем-шөптің жоғары конверсиясына байланысты аз жайылымдарда да сапалы сиыр етін береді. Күшті тұяқтардың арқасында олар ұзақ қашықтықтан өте алады.

Ұқсас тұқымдар

Спекл Парк (Speckle Park), Шароле, Герефорд тұқымы, Әулиекөл.