Герефорд тұқымы
Тұқымның атауыЕтті
БағытыІҚМ
Жануардың түрі
18-ғасырда Ұлыбританияның Херефордшир округінің жергілікті тұрғындары сиыр тұқымын жақсарту жұмыстарын жүргізе бастады. Жергілікті қызыл сиырлар олардың дене бітімі мен өнімділігіне қойылатын талаптарға сай келмеді. 19-ғасырда герефорд тұқымының алғашқы өкілдері Канадаға жеткізілді. Болашақта олар АҚШ-қа жеткізілді, онда көп ұзамай конституциясы мен бұлшықет массасын жақсартуға бағытталған тұқымды жақсарту жұмыстары басталды. Сыртқы жағынан жануарлар күшті конституциясымен ерекшеленеді. Жануарлар суық және ыстық климатқа жақсы бейімделеді. Герефорд тұқымды мал Африкада, Австралияда, Жаңа Зеландияда, Солтүстік және Оңтүстік Америкада кең таралған. Тұқым 1928 жылдан бастап КСРО-ға әкелінді. Герефорд тұқымы сүтті-еті және сүтті тұқымдармен өнеркәсіптік будандастыру үшін қолданылады. Герефордтарды қазақ және қалмақ малымен шағылыстыру арқылы нәтижесінде қазақтың ақбас тұқымы алынды. Бұл тұқым герефорд тұқымының аймақтық түрі болып табылады, өйткені оны жасау кезінде герефорд бұқаларының ұрығы қолданылады.
Тұқым туралы толығырақ BaiBolsyn арнасындағы бейне энциклопедиядан көріңіз:
Герефорд тұқымының жануарлары әдеттегі етті құрылымға ие. Денесі бөшке тәрізді, аласа, кең, терең пішінді, қатты шығыңқы кеудесімен. Герефорд тұқымының өкілдерінің денесі қанық қызыл, басы ақ (әсіресе, алдыңғы бөлігі), мойны, тұяқтарының төменгі бөлігі және құйрық ұшы ақ түсті. Герефорд сиырларының орташа өлшемдері бар: биіктігі 125 см, кеуде тереңдігі 72 см, кеуде шеңбері 197 см, дененің қиғаш ұзындығы 153 см, табан шеңбері 20 см.
Бірінші төлдегеннен кейін сиырлардың тірі салмағы 442 кг, екінші төлдегеннен кейін - 483 кг, үшінші төлдегеннен кейін және одан артық - 517 кг. Сүтеюдің 305 күніндегі сиырлардың өнімді сүттілігі 2500 – 3000 кг құрайды. Бірақ герефорд тұқымы, басқа етті мал сияқты, сауылмайды, бірақ бұзаулар сорғышта ұсталады. Герефорд тұқымының асыл тұқымды бұқаларында орташа тәуліктік салмақ қосу 1,1-1,2 кг, ал ең жақсысында - 1,4 кг-нан асады. 18-20 айлық сою кезінде бордақылаудағы герефорд тұқымды бұқалардың салмағы 230-280 кг, ұшаның шығысы — 52-54%, 70% дейін.
KazBeef негізгі кәсіпорын болып табылады. Шаруашылықтың негізгі қызметі ет бағытындағы асыл тұқымды ірі қара малды өсіру болып табылады: Ангус, Герефорд, Қазақ ақбас, Әулиекөл, Симменталь. 2010 жылы — Солтүстік Америкадан герефорд және ангус тұқымдас 3,6 мың ірі қара мал сатып алынды. Сондай-ақ, KazBeef компаниясы Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Ақмола, Павлодар және Қарағанды облыстарының фермерлерінен ірі қара малдың әр түрлі тұқымын бордақылауға қабылдайды. Ірі қара мал бордақылау малдың болжамды салмағына дейін 600-650 кг шегінде жүргізіледі.
KazBeef жыл сайын ҚР аумағы бойынша асыл тұқымды бұқалар мен қашарларды сатуды жүзеге асырады. 2021 жылы — бордақылау алаңының қуаттылығы 12 мың басты құрайды, қазіргі уақытта мұнда 8,5 мың бас бар.
Герефорд тұқымы да өсіріледі: Оксановка-1 бордақылау алаңы, Острогорский бордақылау алаңы - өндірістік қуаты - 3 мың бас ірі қара, Колутон-04 бордақылау алаңы - өндірістік қуаты - біржолғы ұстаудағы 3 мың бас ірі қара.
Dinara-Ranch - етті және сүтті бағыттағы ІҚМ өсіруге және бордақылауға, сүт және ет өндіруге, қой шаруашылығына маманданған асыл тұқымды шаруашылық. 2019 жылы Dinara-Ranch компаниясының ірі қара мал басы герефорд тұқымды ірі қара малдың шамамен 5,4 мың басын құрады.
