Ұзын құлақты түлкі (Otocyon megalotis)

Тарихы

Ұзын құлақты түлкі (лат. Otocyon megalotis) – ит тұқымдасының жыртқыш сүтқоректісі, тұқымның жалғыз түрі. Бұл жануардың ғылыми атауы грек тілінен аударғанда «құлақты ит» деп аударылады. Ұзын құлақты түлкі Африканың екі аймағында кездеседі: Эфиопия мен Оңтүстік Суданнан Танзанияға дейін және Оңтүстік Замбия мен Анголадан Оңтүстік Африкаға дейін. Бұлай таралуы оның негізгі тамағының – Hodotermes mossambicus түріне жататын шөпқоректі термиттердің орналасуына байланысты. Бұрын ұзын құлақты түлкі Шығыс және Оңтүстік Африкада өте кең таралған, бірақ қазір көптеп жойылып, көптеген жерлерде толық жойылуға жақын. Ұзын құлақты түлкілерге басты қауіп төндіретін – аңшылық және ауру эпидемиясы, атап айтқанда құтыру, бұл аурудан түлкі санының шамамен 25%-ы өлтіруі мүмкін. Кейбір аудандарда түлкі популяциясы көбейіп кетті, өйткені мал шаруашылығымен айналысу (мүйізді қара малды өсіру) шабындық шөп жерлерінің санын көбейтті, бұл термиттердің, яғни түлкілердің негізгі жемінің көбеюіне әкелді. Оңтүстік Африканың бұл аймақтарында ұзын құлақты түлкілер популяциясының тығыздығы 1 км2-ге шаққанда 28 түлкіге дейін жетеді, бірақ бұл көрсеткіш әдетте азырақ және 1 км2–ге 1.0-6.0 дарадан аспайды.

Тұқым стандарты

Ұзын құлақты түлкі кәдімгі түлкіге ұқсайды, бірақ одан кішірек және бейпропорционал үлкен құлақтары бар. Оның тұрқының ұзындығы 46-66 см, шоқтығының биіктігі 40 см-ге дейін, құйрығының ұзындығы 24 – 34 см. Түлкінің салмағы 3-5,3 кг. Тұмсығы қысқа, үшкір. Құлақтары, көптеген шөл жануарларыныкі сияқты, өте үлкен – ұзындығы 13 см-ге дейін, түбі кең, ұштары сүйір. Алдыңғы аяқтары бес саусақты, артқы аяқтары төрт саусақты. Жамылғы жүнінің ұзындығы орташа, әдетте сұрғылт сары түсті, қоңыр, күміс-сұр және сары дақтары бар. Мойны мен бауыры ақшылдау. Аяқтары мен құлақтардың ұштары қара, құйрығында қара жолағы, бетінде жанаттікіндей «маскасы» бар. Бұл түрдің айрықша ерекшелігі – 48 тістен тұратын тіс жүйесі, оның ішінде жағының әр жартысында 4 алдыңғы азу тісі және 4 азу тісі бар. Бұл жер бетіндегі плацентарлық сүтқоректілер үшін тістердің максималды саны. Бұл түлкінің тістері кішкентай, тістемі әлсіз, бұл оның тамақтану ерекшеліктерімен түсіндіріледі.

Шаруашылық сипаттамасы

Ұзын құлақты түлкілер әдетте моногамды, кейде ғана үштік құрайды – бір еркек және екі ұрғашы. Олар жылына бір рет көбейеді. Ұрғашы жануардық күйлеу кезеңі тек бір күнге созылады, осы уақыт ішінде серіктестер 10 ретке дейін жұптасады. Жүктілік уақыты 60-70 күнге созылады. Денесін сұр жүн жапқан күшіктер (2-6) көбінесе желтоқсаннан сәуірге дейін туады, бұл жәндіктер санының ең көп болатын кезеңі. Күшіктердің арасында өлім-жітім жоғары, өйткені ұрғашының тек 4 емшегі бар және ол әлсіз күшіктерін өлтіреді. Күшіктердің көздері 9-шы күні ашылады, олар 17-ші күні ұясынан кетеді. 15 аптаға дейін сүтпен қоректенеді, содан кейін олар ересектермен бірге аң аулай бастайды. 5-6 айлық жаста күшіктер тәуелсіз болып, күйлеу маусымында әдетте ата-енесінен бөлек кетеді. Кейбір жас ұрғашылар отбасылық топпен бірге тұруын жалғастырады. Өмір сүру ұзақтығы (қамауда) – 13 жылға дейін. Түлкі еті жеуге жарамды, ал жүнін жергілікті тұрғындар кеңінен пайдаланады.

Ұқсас тұқымдар

Қарсақ (Tartar fox), Парагвайлық (Paraguay fox), Американдық қарсақ (Vulpes velox), Бенга́л түлкісі (Үнді түлкісі) (Vulpes bengalensis).