Етті-жүнді
БағытыҰҚМ
Жануардың түріОңтүстік қазақ мериносы
Тұқымның атауы
Оңтүстік қазақ мериносы Жаңа Кавказ тұқымды қойлармен және кеңестік мериноспен ұзақ шағылыстыру арқылы өсірілді, сонымен қатар Алтай, Ставрополь және Грозный тұқымдарының қаны жаңа желіге қосылды. Селекциялық жұмыс 1932 жылы басталып, 1964 жылға дейін Қазақстанның Жамбыл, Шымкент және Қызылорда облыстарының кеңшарларында жалғасты. Алынған дарақтар өсіріліп, Қазақстанның оңтүстігіндегі күрт континенттік климатқа бейімделді. Тұқым 1966 жылы КСРО-да ресми түрде бекітілді.
Орташа салмақтағы жануар - аналықтардың тірі салмағы 50-55 кг, қошқарларда - 100-120 кг. Оңтүстік қазақ мериносы - жартылай шөлдерде және құрғақ далада жайылымға бейімделген, төзімділігі жоғары, конституциясы мықты жануар. Қаңқасы берік. Мойнында 1-2 қатпар немесе бойлық бурда (бойлық қатпар), кейде «алжапқыш» болады. Ұрғашылары тұқыл, қошқарлардың мүйіздері жақсы дамыған. Жүні тығыз, жақсы жабық, қалақша құрылымды, бұралуы жақсы анықталған. Жүні ұзындығы 8,4 см-ге дейін ақ, жақсы теңдестірілген. Май шайыры аз төзімді.
Жүннің өте жоғары сапасымен сипатталатын қой тұқымы - аналықтарда 64 сапада, қошқарларда сапасы өрескел. Ұрғашыларды қырқу — 4 кг, қошқарларды - 10 кг, 12 кг жетеді. Жуылған жүннің өнімділігі 50% құрайды. Ет өнімділігі қанағаттанарлық: 7 айлық жас малды сою кезінде сою шығымы - 12-13 кг ұшаның салмағымен 48%. Құнарлылық - 140-145%. 7 айлық сою кезінде 12-13 кг қаңқаны береді; сою шығымы 48%-ға дейін. Құнарлылығы 100 аналыққа орта есеппен 145 қозыдан. Оңтүстік қазақ меринос тұқымының артықшылықтары: жоғары төзімділік, жақсы жүн өнімділігі, жоғары құнарлылық, шөлдер мен құрғақ дала жағдайларына бейімделу, жақсы жүн сапасы. Тұқымның кемшіліктері: жүннің теңсіздігі, ұзындығы, жүннің қалыңдығы денесінде және сандарында әр түрлі, сонымен қатар сандарында таза жүннің шығуын төмендететін өрескел талшықтар бар, май шығыры болмауына байланысты жүні құрғақ.
Оңтүстік қазақ мериносы қойларының негізгі мекендейтін аймағы - Қазақстанның дала аудандары, үздік табындар Жамбыл және Шымкент өңірлерінің асыл тұқымды зауыттарында кездеседі. Соңғы уақытта асыл тұқымды табынның саны күрт өсті және қазір шамамен 3 миллион басты құрайды, ал табынның 58%-ы — таза тұқымды дарақтар.
