Сары мөңке (кәдімгі мөңке) (Carassius carassius)

Тарихы

Сары мөңке, бәлкім, біздің суларымыздың ең көп таралған және танымал балығы боып табылатын шығар. Ол Еуропаға 1833 жылы әкелінді. Ол кезде сұр түсті мөңке Қытай аумағында болған сияқты. Тек 1611 жылы Португалияға Алтын балықтың қалай әкелініп, сәндік тоғандар мен көлдерге жіберіле бастаған кезде Ескі әлемде күміс крестьянтүсті мөңкенің салтанатты шеруі басталды. Содан кейін ол кәсіпшілік балық ретінде алдымен Америкада, содан кейін Австралияда бейімделе бастады. Бұл күміс түсті мөңкенің пайда болуының негізгі гипотезаларының бірі. Ал сары мөңке Еуропадан Азияға қайту кері жолын жасаған тәрізді.

Тұқым стандарты

Сары мөңке денесінің пішіні ұзын немесе сәл дөңгеленген, балықтың денесі бүйірлерінен орташа тегістелген және үлкен, жанасуға тегіс қабыршақтармен жабылған. Мөңкенің түсі түрлерге байланысты күміс түсті немесе сары түсті әртүрлі реңктерін қабылдауы мүмкін. Мөңкенің арқасы жеткілікті қалың, жоғары арқа жүзбеқанатымен. Мөңкенің ұзындығы 50-60 см жетуі мүмкін, ал балықтың салмағы 5 килограмнан асады. Мөңкенің стандартты салмағы - 200-500 г. Балықтың басы кішкентай, көздері мен аузы кішкентай, онда жұтқыншақ тістері бір қатарға орналасқан. Көрнекті ерекшелігі арқа және анальды қанаттарында тікенді тісті сәулелердің болуы.

Шаруашылық сипаттамасы

Күміс түсті мөңкелер қарапайым мөлшеріне қарамастан, балық өсіретін шаруашылықтардың өте құнды объектісі болып табылады және бұл балықты тұқымен бірге жасанды түрде өсіреді. Мөңкелер өмірінің 4-5 жылында ғана жыныстық жетіле бастайды. Мөңкенің уылдырық шашуы көктемнің аяғында – жаздың басында, атап айтқанда мамыр-маусым айларында, су 17-18С температураға дейін қызған кезде басталады. Уылдырық шашудың өзі бірнеше кезеңдерде, шамамен 10 күн үзілістермен жүзеге асырылады. Ашық сары түске боялған мөңке уылдырығы оның жабысқақтығына байланысты өсімдіктердің су астындағы бөліктеріне мықтап бекітілген. Шашылған уылдырық мөлшері 30 0000 данаға жетуі мүмкін. Судың температурасына байланысты инкубациялық кезең 7 күнге дейін созылуы мүмкін. Кәдімгі мөңке12 жылдан астам өмір сүреді.

Шаруашылықтарда өсірудің практикалық тәжірибесі

Адамның экономикалық қызметінің нәтижесінде сары мөңке Польша, Германия, Италия және Португалия, Венгрия, Румыния, Ұлыбритания және Беларусь, Қазақстан мен Моңғолия, Қытай, Корея су қоймаларында тұрады. Қазақстанда сары мөңке Балқаш көлінде (өнеркәсіптік көлемде өсіріледі), Қапшағай су қоймасында (өнеркәсіптік көлемде өсіріледі) (Іле өзенінің бассейні), Алакөл көлдерінде, Зайсан көлінде, Бұқтырма, Өскемен, Шүлбі су қоймаларында, Ертіс өзенінде (Ертіс өзенінің бассейні) мекендейді.

Ұқсас түрлер

Күміс түсті мөңке (Carassius gibelio).