Қазақстандық ерте пісетін сортының бидайы

«Қазақстандық ерте пісетін» сортының бидайы — «Қазақ өсімдік шаруашылығы және селекция ғылыми-зерттеу институтының» және «Қарабалық ауыл шаруашылығы тәжірибе станциясының» қазақстандық селекционерлері өсірген жұмсақ сортты жаздық бидай.

Сорттың сипаттамасы

Сорттың шығу тегі	(Новосибирск 67 х Омбы 9)
Пісу тобы	Ерте пісетін
Вегетациялық кезең, күндер	67-89
Өнімділік, ц/га	25-30
Аудандастыру аймақтары	Ақмола, Қостанай, Солтүстік Қазақстан

Шығу тегі

«Қазақстандық ерте пісетін» сортының бидайы буданды комбинациядан (Новосибирск 67 х Омбы 9) жеке іріктеу әдісімен құрылған.

Сипаттамасы

Ерте пісетін сорт. Вегетациялық кезең 67-89 күн.

Апробациялық белгілер

Лютесценстің бір түрі. Масағы ақ, өссіз, цилиндр тәрізді, тығыз (8,1 см-ге 20-23 мүшеден). Сабағы қуыс, берік, өзіне тән күлгін реңкке ие. Жапырақтары қанық жасыл түсті. Түптеу кезеңінде салбырау. Дәні қызыл, жартылай дөңгелек.

«Қазақстандық ерте пісетін» сортының бидай өнімділігі

КСС деректері бойынша орташа өнімділік 25-30 ц/га құрайды, орташа 3 жыл ішінде өнімділік 53,6 ц/га құрайды.

Ұн тарту және нан пісіру қасиеттері

1000 дәннің массасы 40,3 гр, заттай 807 г/л, ақуыз мөлшері 15,6%, шикі желімтек 35,6%. Наубайханалық жалпы бағасы жақсы.

Өндіруші/өтінім беруші

«Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты» ЖШС

Мекенжайы

040909, Алматы облысы, Қарасай ауданы, Алмалыбақ кенті, Еслепесов көшесі 1,

Тел. +7 72771 53130, +7 7273883925,

e-mail: kshosagrootdel@mail.ru

«Қарабалық ауыл шаруашылығы тәжірибе станциясы» ЖШС

Мекенжайы

Қостанай облысы, Қарабалық ауданы, Научное кенті,

тел. 8(71441)2-39-29, 8(71441)2-35-96,

e-mail: kshosagrootdel@mail.ru

Практикалық тәжірибе

Қарабалық АШТС бірінші кезекте селекциялық орталық болғандықтан, әр түрлі сорттардың экстремалды жағдайда өзін қалай көрсететініне көп көңіл бөлінеді. Олар мүмкіндігінше объективті бағаланады. Қазақстандық ерте пісетін бұрынғы селекцияның сорты да өзін жақсы көрсетті. Оның құрғақшылыққа төзімділігі арқасында олар одан бас тартпайды, бірақ тұқым шығаруды жалғастырады – олар сұранысқа ие.

2021 жылы — 1130 га тыңайған жерлер көтеріліп, 2022 жылдың көктемінде үш бидай сорты егілді - «Айна«, «Қазақстандық ерте пісетін», «Еділ-Жайық», сондай-ақ 400 га жерге зығыр егілді. Бидайдың орташа өнімділігі — 22 ц/га.

Пікірлер

«Біздің бұрынғы сорттарымыздың бас тартуға болмайтын артықшылықтары бар. Оларды жақсарту керек, сондықтан келесі жылы біздің ғалымдар «Қазақстандық ерте пісетін» негізінде құрылған «Қарбалық ерте» сортын мемлекеттік сынақтарға тапсыруда. Оның артықшылығы - алдыңғы өнімділікке қарағанда ықтимал жоғары өнімділікте ғана емес, сонымен қатар астықтың жоғары сапасында. «Қазақстандық ерте пісетін», әдетте, төртінші сыныпты береді, бірақ қазіргі ыстыққа байланысты үшінші сыныпты берді,» - деді Дамир Қалдыбаев.

«Өз егістіктерінде 17-18 ц/га ең жоғары өнімділікті қамтамасыз ете отырып, «Қазақстандық ерте пісетін» жағымды таң қалдырды», – деді Дамир Қалдыбаев.

«Ескі сорттардың ішінен бізде бір ғана «Қазақстандық ерте пісетін» қалды. Себебі, әзірге оны алмастыратын сорт жоқ. Бізде «Қарабалық ерте» жаңа сортына патент бар, ол «Қазақстандық ерте пісетін» сортты алмастырады. Бірақ жаңа сорт биылғы жылы мемлекеттік сорт сынағын аяқтайды және соның нәтижесі бойынша біз шешім қабылдаймыз. Жалпы, «Қазақстандық ерте пісетін» — өте жақсы сорт. Оның жалғыз кемшілігі — егер ол ұзақ тұрса, түсе бастайды. «Қарабалық ерте» жаңа сорты бұл кемшіліктен айырылған. Оның астық сапасы да тұрақты. Екі сорттың да вегетациялық кезеңі бірдей, 75-80 күн,» — деп бөлісті Владимир Чудинов.

«Қарабалық АШТС селекциясының «Қазақстандық ерте пісетін» сорты да бар. Ол солтүстік өңірлер үшін жасалғанымен, көптеген оңтүстік фермерлер оны әкеліп, егістікке себеді. Ол өзін жақсы көрсетеді», - деді Бауыржан Калибаев.