Ешкі сүті сиыр сүтімен салыстырғанда сіңімді, аллергенділігі аз және дәмі тәтті. Ешкі ірімшігінің құрамында май аз, А дәрумені мен калий көп, бұл оны емдәм ұстаушылар үшін сиыр ірімшігіне тамаша балама етеді. Сондай-ақ ешкі сүтінен жұмсақ, теріге қолайлы сабын жасайды.
Құрметті оқырмандар, baibolsyn.kz редакциясы сіздердің қалауларыңызға назар аударады. Ұсақ мал тұқымдарының анықтамалығының шолуларына сүйене отырып, біз аграрлық қауымдастықты қызықтыратын біздің сайттағы ешкінің 5-Үздік тұқымын анықтадық.
Шами — ең көне ешкі тұқымдарының бірі. Ол адамды сүтпен ғана емес, етпен де қамтамасыз ете алады. Бұл түрдің жүні де, терісі де қолданылады. Бұл тұқымның орташа өкілдері 74 см-ден 1,3 м-ге дейін өсе алады. Ал тірі салмағы 60-тан 130 кг-ға дейін. Шамидің түсі қара, ақ және тіпті қызыл түстердің кез-келген реңктерін қамтуы мүмкін, кейде тұқымның шұбар өкілдерін кездестіруге болады. Шамидің сүт шығуы 240-тан 305 күнге дейін созылуы мүмкін. Осы кезеңде түрдің бір өкілі 1000 кг-ға дейін сүт бере алады. Орташа алғанда, 24 сағат ішінде бір ешкі 3-тен 5 литрге дейін сүт береді. Оның майлылығы 3,8-4,5% деңгейінде. Осы сипаттамалардың арқасында сүтті жаңа піскен ғана емес, сонымен қатар тамаша ірімшік, сүзбе және тіпті құрғақ қоспалар жасау үшін де қолдануға болады. Бұл ешкілер машинамен саууға мүлдем қарсы емес. Шами үшін кең ешкі қорасын ұйымдастырған жөн, егер табында 5-тен 7-ге дейін ешкі болса, онда қораның жалпы ауданы кемінде 35 шаршы метр болуы керек. Әр ешкі үшін бөлек орын мен төсеніш болуы керек. Ішінде ауа температурасы плюс белгісімен 18-ден 25 градусқа дейін сақталуы керек.
Бұл сүт өндіруге арналған ешкі тұқымы. Жануарлар сүтті көптігімен, сүтте жағымсыз иістің болмауымен, сүт шығу мерзімінің ұзақ болуымен, жоғары сапалы сүт өнімдерімен, жеңіл сауылатынымен бағаланады. Жыл ішінде бір аналық 1,5 тоннаға жуық сүт береді. Рекордшы жануарларда бір жылдағы сауудың максималды көлемі 2,2 тоннаны құрайды. Орташа тәуліктік өнімділік - 4,5 литр. Сүт қоректік заттардың жоғары мөлшерімен ерекшеленеді: 3,5% май, 3,1% ақуыз. Сүт өнімдерінің тәтті дәмі басым, сондықтан оны балалар тағамына пайдалануға рұқсат етіледі. Үйде сүттен ірімшік пен сүзбе де жасалады. Жаз мезгілінде ешкілер жайылымда жүреді, сонымен қатар жайылымдағы шөп олар үшін тамаша азық болып саналады. Осы уақытта альпі ешкілерін жасыл жеммен азықтандыру керек, кейде оларға тамақ қалдықтарын беру керек. Тәжірибелі мал өсірушілер азыққа ас тұзын қосуды ұсынады — жабайы ортада ешкілер оны жартастардан іздейді. Қыста бұл тұқымның ешкілеріне шөп беріледі. Және оларды жылы қорада ұстау керек. Жануарлар көкөністер мен тамыр дақылдарын қуана жейді. Сондай-ақ, суық мезгілде азығында минералды қоспалар мен бор болуы керек.
Бұл сүт өндіруге арналған ешкі тұқымы. Бір ешкінің сүт шығу кезеңі - 250-270 күн. Осы қысқа мерзімде ол 800 л-ге дейін сүт береді, тіпті рекордшылар да бар, оларда бұл көрсеткіш 1 тоннаға жақын. Ешкіде бірінші қозылаудан кейін өнімділік арта бастайды. Шыңы 4 қозылаудан кейін болады, осы кезеңде ешкі күніне 12 литрге дейін сүт бере алады, бірақ кем дегенде 7,5 л. Заанен ешкілерінің сүті қою, өйткені ондағы майдың пайызы өте жоғары — шамамен 4-4,5%. Дәмді нәзік, сәл тәтті кілегеймен салыстыруға болады. Сүт өнімі сепаратордан өткеннен кейін оның негізінде өте дәмді және нәзік сүзбе, май немесе ірімшік жасауға болады. Заанен ешкілері қора-жайылым техникасы бойынша ұсталады. Тұқым суыққа жақсы бейімделеді, бірақ жылу мен ылғалдылыққа төзбейді — климаттың бұл ерекшеліктері бүкіл малдың өліміне әкелуі мүмкін. Заанен ешкілеріне ерекше ұстау жағдайлары қажет — жақсы сүт алу үшін жануарларға тиісті жағдай жасау керек. Жылы мезгілде табын жайылымдарда жайылады, суық мезгілде қорада ұсталады.
Бұл сүт өндіруге арналған ешкі тұқымы. Сүт шығу кезеңінде май мөлшері 5,0-5,5% және ақуыз мөлшері 4,0-4,2% болатын 420-470 кг сүт береді. Ешкілердің орташа тірі салмағы — 50 кг, серкелердің — 55-70 кг. Олар өте ұзын (45 см-ге дейін), ілулі құлақтарымен ерекшеленеді. Қызыл, қоңыр, қара және ақ дақтар түрінде пигментациямен кездеседі. Олар жылы климатқа бейімделген, сондықтан қыста қораны жақсы жылытып, аязда серуендеуден аулақ болу керек. Каморидің үлкен және сезімтал құлақтары суыққа әсіресе осал. Құрғақ төсеніш дайындап, тұяқтар мен жүнге үнемі күтім жасау маңызды. Ешкілердің сабырлы және мейірімді мінезі бар, бұл оларды басқа жануарлармен бірге ұстауға мүмкіндік береді. Тиісті күтіммен Камори тұрақты табыс әкеле алады және фермерлерді өнімділігі мен сүт сапасымен қуантады.
Жоғары өнімді сүтті ешкі тұқымы жақсы өсімталдығы мен бейімделгіштікке ие. Азықтандыру мен күтімде қарапайым, суық климатқа төзімді. Сүт жоғары сапалы, дәмді (тәтті және кілегейлі дәм), ерекше иісі жоқ. Сүт шығу кезеңінде (10-10, 5 ай) май мөлшері 3,8% және ақуыз — 2,75% 800-1000 кг сүт береді. Тиісті күтім мен азықтандыру кезінде өнімді әлеуеті 2000 кг сүтке жетуі мүмкін. Чех ешкілерінің желіні машинада саууға да жарамды. Олар жайылымда ұстауға тез бейімделеді, тамақ іздеп ұзақ қашықтықты жүріп өтуге қабілетті. Жемшөпте талғампаз емес, таулы жерлерде өсіруге жарамды, аязға төзімді.
ҚР-да ешкі шаруашылығымен негізінен орта және шағын фермерлік шаруашылықтар, сондай-ақ асыл тұқымды мәртебесі жоқ жеке шаруашылықтар айналысады.
Қазақстанда Заанен тұқымды ешкі өсірумен айналысады:
● Атырау облысындағы ірі ешкі фермасы - «Сарайшық» асыл тұқымды шаруашылық» ЖШС;
● Оңтүстік Қазақстан облысында «Ордабасы» ешкі сүтінен жасалған өнімдер. Асыл тұқымды мал шаруашылығы» АӨК;
● Солтүстік Қазақстан облысындағы Булаево қаласындағы «Тамаша» фермасы.
Тақырып бойынша оқу: Қазақстанда ешкі шаруашылығы қалай дамып келеді
Сондай-ақ, «Зеренді» ірі асыл тұқымды шаруашылығы Заанен және Альпі тұқымдарының ешкілерін өсірумен айналысады. Қазір шаруашылықта 1 мыңнан астам бас бар, ал шаруашылықтың мал басының құны 1 млн еуроға бағаланады.
Алматы қаласында малдың сүтті тұқымын өсіруге, сүтті қайта өңдеуге және сүт өнімдерін өндіруге маманданған Республикалық ешкі фермасы орналасқан.
Атырау облысында 18 ферма асыл тұқымды мал шаруашылығымен айналысады.
Тақырып бойынша оқу: Қазақстанда ешкілерді кім және қандай өңірлерде өсіреді?
© Анжелика Родимченко, baibolsyn.kz, 2024 ж.
