Үйректер тек диеталық дәмді ет үшін ғана емес, сонымен қатар дәрумендер, минералдар, қышқылдар және басқа да пайдалы заттардың құрамы бойынша тауықтан едәуір асып түсетін жұмыртқалар үшін өсіріледі. Сонымен қатар, үйрек жұмыртқалары аллергиялық реакцияларды айтарлықтай аз тудырады, олардың құрамында көп калория бар және қоректік болып саналады.
● Олардың кейбір түрлері күніне 800 км-ден астам ұшып, сағатына 100 км жылдамдыққа жетуі мүмкін. Жабайы үйректің ең жоғары құжатталған ұшу жылдамдығы сағатына шамамен 170 км болды.
● Жабайы үйректер 20 жылға дейін өмір сүре алады, ал хайуанаттар бағындағы, саябақтардағы немесе фермалардағы үйректер әдетте 10-15 жыл өмір сүреді. Гиннестің рекордтар кітабына енген ең кәрі үйрек 49 жасқа дейін өмір сүрді.
● Олардың құйрығының түбінде орналасқан май бездері бар. Бұл бездер үйрек қауырсындарын майлайтын май шығарады, бұл оны су өткізбейтін етеді, бұл суық жағдайда жылуды сақтауға көмектеседі.
● Олар керемет есту және көру қабілетіне ие, бұл оларға ықтимал қауіптерді анықтауға мүмкіндік береді.
● Жұмыртқа өндірісіне күндізгі жарық әсер етеді. Күндізгі жарық көп болған кезде үйректер көбірек жұмыртқа салады. Фермерлер жұмыртқаны тиімді өндіру үшін үйректерге күніне шамамен 17 сағат жарық беру үшін жасанды жарықтандыруды пайдаланады.
Құрметті оқырмандар, baibolsyn.kz редакциясы сіздің қалауыңызға назар аударады. Құс тұқымдарының анықтамалығының шолуларына сүйене отырып, біз өз сайтымызда аграрлық қауымдастықты қызықтыратын Үздік-6 үйрек тұқымын анықтадық.
Көптеген тәжірибелі фермерлер бастаушы селекционерлерге үйректерде құс өсіру процесін игеруге кеңес береді. Бұл ең күй талғамайтын құстар. Үйректерді өсіру үшін үлкен аумақтар қажет емес, олар кішкентай қашаларда жақсы дамиды.
Ол «Бейжің үйрегі» тұқымының 4 генетикалық таза бұдандарын шағылыстыру нәтижесінде алынған ет-жұмыртқа бағытындағы будандарына жатады. Қазірдің өзінде 1,5 айлық жаста үйрек союға жарамды. Осы уақытқа дейін ол 4 кг-ға дейін жинайды. Бұл тұқым басқа үйрек түрлерімен салыстырғанда аз мөлшерде жем тұтынады. Бір жылда ол 290 жеуге жарамды жұмыртқа сала алады. Кемшіліктердің ішінде керемет генетикалық қасиеттері бар бірінші дәрежелі балапандарды алу тек асыл тұқымды жұмыртқаны инкубациялау немесе дайын үйректерді сатып алу арқылы мүмкін болатындығын атап өткен жөн. Дұрыс азықтандыру және ұстау жағдайында Ст 5 үйрегі ауруға бейім емес. Бұл жағдайда құстардың сақталуы 98% дейін жетеді.
Үйректер жоғары ет өнімділігі үшін бағаланады. Бұл тұқымның құстары өте ерте жетіледі және жақсы жемделеді. Еті өте дәмді және нәзік. Құстардың бройлер түріне жатады. Екі айлық үйректердің салмағы орта есеппен 2 кг болады және оларды етке жіберуге болады. Қара ақтөсті үйректер өте өміршең және әртүрлі климатқа оңай бейімделеді. Олар басқаларға қарағанда 6 айда жұмыртқа сала бастайды.
Қара ақтөсті үйректерінің артықшылықтарының ішінде мыналарды атап өткен жөн: жоғары өнімділік (олардың салмағы 3-4 кг); тамаша жұмыртқа өндірісі (жылына шамамен 130 жұмыртқа); үйректердің жоғары сақталуы (шамамен 93% сәтті өседі); күй талғамайтындығы; жақсы өміршеңдік.
Үйрек өсірушілер арасында ең танымал тұқымдардың бірі. Баға мен сапаның тамаша арақатынасына байланысты танымал. Ұстауға ең аз шығындармен етті құстарды өсіруге болады. Құстардың ауруға төзімділігі жоғары болғандықтан өсіру процесі қарапайым. Ересек құс 4 кг немесе одан да көп салмаққа жетеді. «Башқұрттардың» басты артықшылығы — ұстаудың төмен құны, дәмді және нәзік ет, сату мақсатында өнімді өсіру мүмкіндігі. Олар өсіру жағдайларына қарапайым және кез-келген ұстау жағдайларына, соның ішінде жеке үй шаруашылықтарына бейімделеді. Башқұрт үйрек тұқымының қаңқасында майдың аз пайызы бар — жалпы салмақтың 1,8-3,9%.
Бұдан ет-жұмыртқа бағытында өсіріледі, тез салмақ қосады, азық пен күтімде қарапайым, денсаулығы жақсы, сондықтан олар селекционерлер мен фермерлер арасында сұранысқа ие. Тұқым үлкен. Дұрыс күтіммен 6 айда олар қаздардың мөлшеріне дейін өседі. Құстардың жұмыртқа өндірісі өте жоғары және жылына 150 жұмыртқаны құрайды. Үйрек еті басқа тұқымдардан нәзіктігімен, майлылығы төмен және минералды тұздарға, дәрумендеріне бай. Көк фаворит ұстаушылары тұқымның қысқы суыққа төзімді және ыстыққа оңай төзетінін, көп қоректі екенін, сондықтан үй үстеліндегі кез келген қалдықтарды жейтінің атап өтті. Бұл тұқымның құстары жұмыртқа баспайды, сондықтан егер сіз балапандарды алғыңыз келсе, басқа тұқымды таңдаған жөн.
Ет бағытындағы үйрек тұқымы. Руан үйректерінің еті қара түсті, шырынды, өте нәзік және дәмді. Қазіргі уақытта Руан - сирек кездесетін тұқым, ол негізінен көрмелер үшін өсіріледі. Бұл тұқымның үйректерін өсіру құс шаруашылығында үлкен тәжірибені қажет етеді, өйткені тұқым тез семіріп кетеді. Ұрықтанған жұмыртқалардың үлкен пайызын алу үшін Руан үйректерін аздап аш ұстау керек және бұл тиісті азықты қажет етеді. Руан тұқымы 6-7 айдан бастап жұмыртқа сала бастайды, ал олардың жұмыртқалары дәмді және жағымды.
Бұл бұдан жұмыртқа сапасы бар ауыр ет түріне жатады. Тәжірибелі фермерлер үйректердің осы тұқымын өсіру кезінде жақсы пайда табады. Ұстау технологиясы сақталғанда 1,5 айлық үйрек 3 кг-ға дейін тірі салмақ қосады. Екі айлық үйректің салмағы 4-тен 4,5 кг-ға дейін. Үйректер май жинауға бейім. Оның қаңқадағы құрамы 40% жетеді. Қалған масса — диеталық жұмсақ ет. Благовар үйректері өте тыныш, арнайы құс қораны қажет етпейді - олар сарайда жақсы орналасады.
Жоғары пайда әкелетін және көбінесе құс фабрикаларында және фермаларда өсірілетін танымал тұқымдарға мыналар жатады: Мускус үйрегі, Көк фаворит үйрегі, Агидель, Башқұрт үйректері тұқымы, Бейжің Мулард, Стар 53, Благовар, Украиндық сұр, Темп, Хаки Кэмпбелл.
Қазақстанда Natur-Agro компаниясы STAR 53 Бейжің тұқымының үйрегін өсірумен айналысады. Кәсіпорын 170-240 тонна үйрек етін өндіреді.
Кәсіпорынның өндірісі толықтай автоматтандырылған жабдықпен жабдықталған, бұл бізге қажетті жылу-энергетикалық жағдайды, азық-түлік пен суды үздіксіз қамтамасыз етуді, санитарлық нормаларды сақтауды, одан әрі тамаша сапалы экологиялық таза ет алу үшін мүмкіндік береді.
Өсіру процесінде өз өндірісінің жемшөптері қолданылады.
Абай облысының Озерки ауылындағы «Га-га» фермерлік қожалығы Благовар тұқымының ақ Бейжің үйректерін өсіреді. Тұқым Өскемен, Алматы және Астанаға көтерме бағамен сатылады.
© Анжелика Родимченко, baibolsyn.kz, 2024 ж.
