Сүтті
БағытыҰҚМ
Жануардың түріАльпілік
Тұқымның атауыАльпілік
Тұқымның атауы
Қазіргі альпілік ешкілердің ата-тектері Франция аумағындағы (Савойяр провинциясы) фермер шаруашылықтарында өмір сүрген жануарлар болды. Бұл француз өрістері мен тауларын мекендеушілердің екінші атауы – таукиіктер. XVIII ғасырда, мүмкін одан ертерек, Альпі еуропалық ешкі өсіру орталығына айналды. Альпілік тұқымның таралуында бұл жануарларды штаттарға шығару маңызды рөл атқарды. ХХ ғасыр ешкілерге деген қызығушылықтың артуымен басталды. 1900 жылдары альпілік жануарларды алғашқы қоныс аударғаннан бері штаттарда мекендеген американдық ешкілермен будандастыра бастады. Нәтижесінде “американдық Альпі ешкілері” деп аталатын жаңа тұқым пайда болды. Бұл жоғары өнімді жануарлар әлі күнге дейін Солтүстік Американың ешкі шаруашылығында жетекші орын алады. Альпіде, Швейцарияда, Германияда, әсіресе Францияда ХХІ ғасырда ешкі өсіруге деген қызығушылық төмендеді. Сүтінен ең жақсы ешкі ірімшігі жасалатын Альпі ешкілері қажетсіз болып қалды. Себебі қарапайым: Banon, Sainte-Maure, Camembert басқа француз ешкі ірімшіктеріне деген қызығушылық төмендеді. Қазір жағдай тұрақтанды, бірақ француз Альпі ешкілерінің жалпы отары 20%-ға төмендеді.
Басы орташа, тұмсығы созылыңқы, тұмсығы түзу. Көздері жарқын, көз қиығы бадам дәні тәрізді, шолу бұрышы кең. Құлақтары кішкентай, тігінен орналасқан, сақ құлақ. Кейбір тұқымдық сызықтарда үлкен мүйіздер өседі. Мүйіздің көлденең қимасы жалпақ сопақша, пішіні иілген, қылыш тәрізді. Жіңішке мойны басын ұстап тұр. Мүйізінің ұзындығы жануардың жайылым отын (шөпті) оңай жинай алатынын, бұталарды жеп, төмен өсетін жапырақтар мен ағаш бұтақтарын жұлып жей алатынын көрсетеді. Мойны біртіндеп иық пен кеудесіне ауысады. Кеуде қуысы көлемді. Үлкен қабырға аралығы – сүтті ешкілерге тән белгі. Кеуде қуысы үлкен алдыңғы және ортаңғы іш қуысына ауысады. Мықын тұсы тартылған, ашбүйірінде айқын ойыс байқалады. Мойын, кеуде, денесінің вентральді бөлігінде салбыраңқы жерлері болмайды, терісі денесіне тығыз жанасып тұрады. Альпілік ешкінің арқа сызығы көлденең. Шоқтығы шамалы шығыңқы. Құйымшақ аймағындағы дене орамдары шығыңқы тұрады. Құйрығы қысқа, жиі жоғары көтеріңкі. Аяқтары түзу, жіңішке, алдыңғы және бүйір жағынан қараған кезде көлбеусіз, тігінен орналасқан.
Ұрғашы ешкілер өлшемі бойынша еркек ешкілерден қатты ерекшеленбейді. Альпілік ешкінің бойы-85-90 см, ұрғашылары-70-80 см. Салмағы 60-тан 80 кг-ға дейін өзгереді. Бұл тұқымның басты артықшылығы – олардың жоғары өнімділігі. Жыл сайын ұрғашы ешкілер майлылығы 3,5–5,5% құрайтын шамамен 1500 литр сүт береді. Сүт жоғары сапасымен ерекшеленеді, жағымсыз ерекше иісі жоқ. Ұрғашы ешкілер сирек екі лақтан кем туады, тіпті алғашқы төлдері болса да. Орташа есеппен, бір енеде 5 лаққа дейін болады. Тұқым өкілдері климаттың барлық түрлеріне және ұстау жағдайларына жақсы бейімделеді.
